Augustus 2011
Het Share4more fonds van de Rabobank Groep is opgericht in 2004 en focust zich op onderwijs en gezondheidszorg voor vrouwen, kinderen en gehandicapten. Alle medewerkers van de Rabobank kunnen maandelijks vrijwillig een bedrag doneren aan Rabo Share4More. Dit bedrag wordt verdubbeld door de raad van bestuur. De donaties worden besteed aan kleinschalige buitenlandse projecten, gericht op kansarmen in de samenleving. De projecten werken aanvullend en versterkend op de activiteiten van de Rabobank Foundation in het kader van het Rabobank Development Program. Medewerkers van de Rabobank kunnen projecten voordragen ter ondersteuning. Wij hebben op 17 mei een aanvraag ingediend ter ondersteuning van ons plan om zonnepanelen aan te leggen ten behoeve van de energievoorziening. Maandag 20 juni is ons voorstel behandeld door de Advies Commissie van de Rabobank. Woensdag 29 juni kregen wij het verheugende bericht dat de Rabobank instemde met ons plan en de aanleg van de zonnepanelen financieel gaat ondersteunen.
Doel van deze reis was het voeren van besprekingen met Gamsolar over de aanleg van de zonnepanelen. Tevens wilde ik de eerste werkzaamheden meemaken.
De eerste dag, vrijdag 12 augustus:
Ik ben rond 13.00 uur vanaf Schiphol richting Gambia vertrokken. Na een tussenstop met enige vertraging op Las Palmas, kwam ik rond 19.00 uur (Gambiaanse tijd = NL-tijd + 2 uur) op Banjul Airport aan. Onder aan de vliegtuigtrap stond onze coördinator, Dhr. Yusupha Jatta, mij al op te wachten. Hij begeleidde mij door de paspoort- en bagagecontrole. Gelet op zijn werkrooster spraken wij af om op maandag voor het eerst naar het project te gaan. Dit kwam mij goed uit omdat ik zaterdag een gesprek wilde hebben met de technische man van Gamsolar, Dhr. Alfusanieh Syllameh. Ik werd afgehaald door kennissen uit Kotu, hun auto mocht ik tijdens mijn verblijf gebruiken. Ik werd afgezet bij het Senegambia Beach Hotel in Kololi. De auto ging naar de garage voor onderhoud en zaterdagmorgen kon deze weer opgehaald worden. Bij aankomst in het hotel werd ik gebeld door Alfusanieh en heb een afspraak gemaakt voor zaterdagmiddag.
De zaterdag:
Eerst lekker uitgeslapen. Na een reis van ca. 12 uur van huis tot hotel en de drukkende klamme warmte in de regenperiode was dit even nodig.
De auto stond in Kotu aan de garage. Het was een oude Ford Escort Station. Ik was op zoek naar een garage zoals wij die kennen. De taxichauffeur stopte echter bij een enorme rij oude auto's die langs de kant van de weg stonden. Ik zag 'mijn' Ford er tussen staan dus dit moest wel de garage zijn. Helaas had de monteur nog geen tijd gehad. Ik belde met de eigenaar van de auto. Het probleem zat 'm in de brandstofpomp maar ik kon de auto gerust gebruiken. Toen ik wegreed begon de auto inderdaad te schokken en te schudden maar dit werd beter naarmate de motor warmer werd. 's Middags had ik afgesproken met Alfusanieh. Ik wilde naar het kantoor van Gamsolar gaan in Kotu. Het kantoor was echter gesloten op zaterdag, Alfusanieh kwam bij mij op bezoek in het hotel. Tijdens het gesprek bleek dat hij al op vrijdag was begonnen met de werkzaamheden. De ploeg zou in het weekend doorwerken en ook maandag werd er gewoon gewerkt. Maandag was een nationale feestdag. Toen ik vroeg waarom het een feestdag was zei Alfusanieh: It is Assumption Day. Ik vroeg verder en het bleek een Maria-dag te zijn voor de christenen. Gambia bestaat voor ruim 90% uit moslims. Ook wanneer het een christelijke feestdag is dan is iedereen vrij (bijv. met Kerstmis). Hij wilde dat het karwei afgerond werd voordat ik naar huis zou gaan. Ik was hierdoor aangenaam verrast. Ik had de bedoeling om met hem het e.e.a. te bespreken en tijdens mijn verblijf de eerste werkzaamheden te zien. Dit was natuurlijk nog veel beter.
Zondag - Rustdag:
Vandaag naar het strand, Paradise Beach. Paradise Beach ligt in het zuiden van Gambia, net achter Sanyang. Vanaf het hotel is dit ca. 30 minuten rijden. De route loopt richting het vliegveld. Bij Brusubi rij je richting de Costal Road (de weg langs de kust). Deze zak je af naar het zuiden en via de plaatsen Brufut en Tanji (de visafslag) rij je naar Sanyang. Na Sanyang verlaat je de verharde weg en rij je richting de kust. Het eerste gedeelte van de zandweg viel mee. Wel veel kuilen maar weinig water. Na ca. 10 minuten werd de weg zo slecht dat ik niet verder kon. De oude Ford Escort was niet berekend op een rit door het water en de modder. Door de vele regenval was de weg op sommige plekken één grote waterplas. Het was ook niet echt duidelijk hoe diep de plassen waren en of de bodem hard genoeg was. Mijn gambiaanse medepassagiers vonden dat ik best door kon rijden, NO PROBLEM! Ik heb de wagen gedraaid en ben via een andere weg naar Paradise Beach gereden. Dit strandgedeelte is heerlijk rustig en je waant je er inderdaad in een paradijs. Er staat slechts één restaurant. De keuken is er erg goed en de bediening vriendelijk. Rond 14.00 uur hebben wij daar geluncht. Ondanks dat het Ramadan was in Gambia hebben mijn gambiaanse gasten gewoon meegegeten. Eén keer het vasten doorbreken was geen probleem (we break our fastin for one day). En niemand die daar moeilijk over deed. Op de weg terug naar het hotel bleek dat ik de goede keus had gemaakt met de route over de slechte weg. Een bush-taxi verdween tot aan de onderkant van de auto in een plas water. De bush-taxi's zijn sterk genoeg om op eigen kracht daar weer uit te komen, mijn oude Escort had dat niet gered. s' Avonds heb ik de eerste emails verstuurd naar Nederland. Ik had mijn laptop meegenomen en dit keer werkte de WIFI verbinding in de receptie van het hotel goed.
De eerste keer naar het project - Maandag:
De rit naar het project durfde ik niet aan met de Escort. You need a strong car for this work aldus Yaya, onze vaste chauffeur wanneer wij naar het project gaan. Om 09.30 uur vertrokken wij met een Nissan Patrol vanaf het hotel. Onderweg pikten wij Yusupha op bij zijn huis in Busumbala. In Brikama kochten wij een zak rijst voor de Alkalo (dorpshoofd) en snoepjes voor de kinderen (mints). De verharde weg hield op in Brikama. De weg van Brikama naar ons project in Busura was erg slecht. Veel kuilen en de weg stond grotendeels blank. De Nissan had moeite om door de blubber heen te komen. Uiteindelijk kwamen wij rond 11.00 uur aan in het dorp. Bijna 1,5 uur gereden over een afstand van ca. 45 kilometer. Traditiegetrouw bezochten wij eerst de Alkalo. Op deze wijze weet hij dat wij in zijn dorp zijn. Ook boden wij hem als vorm van respect een zak rijst aan. De Alkalo zorgt ervoor dat de rijst verdeeld wordt onder bewoners die het hard nodig hebben.
Nu naar het Huis van Marabout. Ik was erg nieuwsgierig over de voortgang van de werkzaamheden. Alfusanieh had mij op zaterdag al verteld dat ze volop bezig waren met het leggen van de leidingen, het plaatsen van de stopcontacten en schakelaars en het bevestigen van de lichtpunten. Het buitenwerk zou gebeuren op maandag. Toen we aankwamen rijden zag ik twee mannen op het dak staan. Zij waren in de barre zon, op gloeiend hete golfplaten, bezig met het bevestigen van het raamwerk voor de zonnepanelen. Er werd hard gewerkt. Tijdens mijn bezoek op maandag heb ik gezien dat zij de eerste zonnepanelen op het raamwerk monteerden. Ik kreeg van Alfusanieh een rondleiding langs alle plekken waar zij bezig waren. Ook kreeg ik een uitgebreide uitleg over het materiaal dat zij gebruikten. De werkzaamheden verliepen volgens planning en uiterlijk donderdag zou de eerste lamp branden. Voldaan reden wij terug naar het hotel.
Een bezoek aan het project en naar de Albert Markt in Banjul - Dinsdag:
Het werd nu ook overdag merkbaar dat we in de regenperiode zaten. Vroeg in de morgen een fikse regen- en onweersbui. In het begin regende het alleen maar gedurende de nacht. Op het moment van vertrek naar het dorp was het droog en dat bleef ook zo tijdens het bezoek. De zonnepanelen zaten bijna allemaal op het dak. De rest van de dag zou gebruikt worden om de zonnepanelen af te monteren. Op woensdag en donderdag het binnenwerk afmonteren en het operationeel maken van het systeem. Dit wil zeggen licht in elke ruimte binnen de compound!!
Bij terugkomst in het hotel geluncht en tijd voor een kleine siësta. Op het middagprogramma stond een bezoek aan de Albert Markt in Banjul. De Albert Markt is niet de grootste markt van Gambia maar wel de gezelligste. Het zijn een paar straten die dichtbij de rivier liggen. Vanuit een paar plaatsen heb je zelfs zicht op de rivier. De straten worden met elkaar verbonden met nauwe en overdekte steegjes. Links en rechts staan kraampjes met handelswaar. Het zijn vooral kraampjes met kleding, schoenen, tassen, doeken, kralen, kettingen, houtsnijwerk en huishoudelijke artikelen. In het midden is er een soort van binnenplaats waar de meeste steegjes op uitkomen. Deze binnenplaats is een ontmoetingsplaats (bantaba) voor bezoekers aan de markt. Hier wordt op traditionele manier gekookt. De marktbezoekers kunnen hier eten en drinken en daarna weer verder gaan met hun inkopen. Deze keer waren er echter weinig activiteiten op de binnenplaats. Vanwege de Ramadan mocht er bijna niemand wat eten of drinken. De wegen in Banjul waren redelijk begaanbaar. Ook in de stad zijn de gevolgen van de regentijd goed merkbaar.
Woensdag - Weer even kijken in Busura en naar Serrekunda:
De zonnepanelen zaten op het dak!! Het afmonteren kon beginnen. Het werk moest nu af en toe onderbroken worden omdat het regent. Alfusanieh verzekerde mij dat dit geen probleem vormt voor de tijdige oplevering van het werk. Het lukte die dag net niet om een lamp aan het branden te krijgen. Zorgvuldigheid en veiligheid was het belangrijkste bij de installatie door Gamsolar. Het gaf aan dat dit bedrijf op een goede en serieuze manier bezig was met het werk in onze compound. En dit allemaal onder de vakkundige leiding van Alfusanieh. De bekroning van hun werkzaamheden (brandende lampen) zou ik te zien krijgen op donderdag. Terug naar hotel, lunch en daarna nog even naar de markt in Serekunda. Ik was vooraf gewaarschuwd dat de wegen in Serekunda zeer slecht waren vanwege de hevige regenval. Ik had gelukkig begeleiding in de auto toen ik Serekunda inreed. De wegen waren inderdaad slecht. Dichtbij de markt reed ik een straatje in. Ik was er al eerder geweest dus dacht ik dat ik de goede kant op reed. Het bleek dat deze straat nu een éénrichtingsweg was en ik reed natuurlijk de verkeerde kant op. De eerste weg rechts ingeslagen. Halverwege deze weg zat een grote kuil, tot aan de rand toe gevuld met water. Dit was niets voor de oude Escort. De auto in de achteruit en weer terug. Ondertussen was de hoofdweg helemaal volgestroomd met taxi's en ander verkeer. Een vriendelijke marktbezoeker tikte op de ruit van mijn auto. Can you use some help? Hij hield het verkeer tegen en ik kon de weg weer opdraaien, dit keer in de goede richting. Are you happy now? vroeg hij met een vriendelijke glimlach op zijn gezicht. YES, thank you very much! En ik kon mijn weg weer vervolgen. Op weg naar het hotel naar een boekenwinkel geweest in Bakau. De winkel heet Timbooktoo. Ik wilde een boekje hebben met eenvoudige begrippen of zinnen vertaald vanuit het Mandinka naar het Engels. Mandinka is één van de meest gesproken stammentalen in Gambia. De bevolking van Busura spreekt Mandinka en veel van mijn kennissen zijn Mandinka's. Ik heb een handig boekje gevonden met de meest gebruikte zinnen en uitdrukkingen. Het heet Soon to learn Mandinka. Ik hoef de taal niet echt goed te kennen maar de begroetingen en andere beleefdheidsvormen wil ik graag een keer in Mandinka beheersen. Bij het boekje zit een CD zodat ik ook de juiste uitspraak kan oefenen. s' Avonds een poosje achter de laptop. De eerste foto's verstuurd via de email. Ook al een foto geplaatst op de website. Het uploaden ging langzaam maar het werkte dit keer allemaal wel.
Regen, Regen, Onweer en regen - DONDER-dag:
Vandaag slechts één bui. Vroeg in de ochtend begon het te regenen. Het ene moment viel de regen met bakken uit de lucht, daarna bleef het miezerig. In de loop van de avond zou het pas droog worden. Vanwege het slechte weer had ik besloten om niet meer naar Busura te gaan. De weg was de dag ervoor al haast onbegaanbaar. Ik vond het jammer dat ik de trip af moest gelasten want vandaag zou ik brandende lampen zien. Ik heb Alfusanieh gebeld. Hij was wel in het dorp gekomen zij het met moeite. De werkzaamheden werden vandaag afgerond. Alfusanieh beloofde mij enige foto's te maken van de brandende lampen en deze rond 18.00 uur bij mij in het hotel af te leveren.
Dus vandaag in en om het hotel. Gewapend met laptop en gambiaanse mobiel ben ik naar de receptie van het hotel gegaan om gebruik te maken van de WIFI verbinding. Heb zo nog een hoop kunnen regelen. Tussendoor nog even naar de Craftmarket geweest op de hoek van de straat in Kololi. Deze ligt op loopafstand en was tussen de harde buien door aardig te plannen. Klokslag 18.00 uur ging mijn telefoon. Alfusanieh was gearriveerd in het hotel. Ik moest sprinten om redelijk droog van mijn kamer naar de receptie te komen. Alfusanieh zat al op mij te wachten samen met de directeur van Gamsolar, Dhr. Hans Noteboom. Ik kreeg de foto's van Alfusanieh en we hebben geruime tijd over de aanleg van de zonnepanelen gesproken. Gamsolar geeft een garantie van een half jaar en daarna kan er een onderhoudscontract afgesloten worden. Tegen een geringe vergoeding wordt het systeem regelmatig onderhouden. Alfusanieh komt maandelijks in Busura dus het is betrekkelijk eenvoudig om het systeem te onderhouden. We hebben nu een mooi systeem staan en dat willen we ook zo houden!!! Dhr. Noteboom heeft een interessant concept uitgelegd. Het betreft de aanleg van grootschalige landbouwprojecten op een soort van coöperatieve basis. Er wordt en nieuwe stichting opgericht die de projecten faciliteert op het gebied van water, zonne-energie, pootgoed, omheining en management. De boeren werken er tegen een goed salaris (Max Havelaar principe). Daarnaast betalen zij voor de faciliteiten die verstrekt worden op lease- of (huur)koopbasis. Ze leren ook hoe zij een dusdanige organisatie draaiende kunnen houden. Binnenkort krijg ik meer informatie toegestuurd. Dhr. Noteboom heeft affiniteit met ons project en wil samen met mij bekijken wat wij voor elkaar kunnen betekenen. Het was een prettig en zinvol gesprek en ik hoop dat er meer uit voort komt. Met deze gedachte ben ik voor de laatste keer naar het restaurant van Norbert geweest. Dit restaurant ligt op de hoek van de hoofdstraat in Kololi en heet Yasmine. Yasmine heeft een menukaart samengesteld met een selectie van Europese en Afrikaanse gerechten. Biefstuk, Schnitzel, Kipgerechten worden aangevuld met Yassa, Domoda en Benanchin. En allemaal tegen een redelijk prijs. Ik ga nooit op zoek naar en ander restaurant omdat het hier goed bevalt. Het eten is goed en het is gezellig.
De laatste souvenirs, koffers pakken en weer naar huis - Vrijdag;
Op tijd opgestaan om te ontbijten. De vlucht ging pas om 19.30 uur maar ik wilde nog rond voor de laatste souvenirs. Naar de Craftmarket in Kololi. Daarna nog even rondgekeken in de winkel van het Senegambia Beach Hotel. Koffer ingepakt en de kamer opgeruimd. Alles was klaar voor vertrek. Rond 15.30 uur ben ik naar Kotu gereden om afscheid te nemen van mijn kennissen. Eén van hen reed met mij mee naar het vliegveld om 'mijn' Escort weer mee terug te nemen. Het inchecken verliep vrij vlot. Ik was net iets eerder dan de hotelbussen op het vliegveld. Nog wat gedronken in het restaurant en toen afscheid genomen. Via de paspoortcontrole en de persoonlijke check ben ik de vertrekhal ingelopen. Daar zat Yusupha al op mij te wachten. Ik was ruim op tijd. Ik heb met Yusupha de foto's bekeken die ik op mijn laptop had staan. Om 19.00 uur ben ik in het vliegtuig gestapt en 30 minuten later zat ik in de lucht. De vlucht was zeer gunstig en duurde slechts 5 uur en 40 minuten. Om 03.30 uur (NL-tijd) stond ik weer op Nederlandse bodem. Wachten op de koffers bij de bagageband, door de douanecontrole en om 05.00 uur zat ik in de Intercity naar Utrecht. Tijdens de overstap in Utrecht bleek dat het traject Utrecht - Driebergen-Zeist er uit lag vanwege onderhoud. Snel met de bus (gemist) naar Driebergen-Zeist voor de volgende trein (gemist). Rond 08.00 uur arriveerde ik op station Doetinchem. Het was een mooie zonnige morgen dus ik besloot ik te lopen naar huis. Wandelend door een hele andere wereld dan waar ik de afgelopen 9 dagen geweest was, kwam ik 20 minuten later thuis aan. Het was een fantastische reis. Vooral omdat wij in deze periode iets hebben kunnen bereiken wat eerst nog ver weg leek, nl. elektriciteit in onze compound in Busura. Dankzij de bijdrage van Share4more van Rabobank Nederland hebben wij deze uiterst noodzakelijke voorziening al zo snel kunnen realiseren. Hartelijk dank aan iedereen die hiertoe heeft bijgedragen.
Daarnaast heb ik waardevolle contacten kunnen leggen met o.a. Dhr. Noteboom van Gamsolar. De sfeer in de compound is goed. De mensen zijn erg blij en dankbaar voor alles wat, dankzij steun van velen, voor hen gedaan wordt. Een punt van zorg blijft de huisvesting. De staat van de woonruimten is slecht en onhygiënisch. Wij onderzoeken de mogelijkheden om dit in de (nabije) toekomst te veranderen. Hiervoor is natuurlijk een behoorlijke financiële injectie nodig. Maar nu eerst nagenieten van het prachtige resultaat van afgelopen week, elektriciteit voor onze mensen in de compound, het Huis van Marabout in Busura - Gambia.
SHARE4MORE en RABOBANK NEDERLAND BEDANKT!!!