Mei 2025

De vorige reis was al weer zo'n 3 maanden geleden. Er stond weer het één en ander opstapel dus op zoek naar een gunstige reis. Ik had in gedachte om begin juni te gaan maar de prijzen van de vliegtickets liggen dan aanzienlijk hoger. De prijzen in de 2e helft van mei lagen gunstig, een ticket geboekt op vertrek 21 mei voor een verblijf van twee weken. Ik had een offerte ontvangen van de aannemer voor het afbouwen van de kraamkliniek, de ramen van de medische post moeten nog vervangen worden, we zijn van plan om een boomgaard aan te leggen, we willen een doorstart maken met de Marabout in Gunjur, de oprichtingsakte van het lokaal bestuur moet ondertekend en bekrachtigd worden en 4 studentes van Iselinge Hogeschool uit Doetinchem zijn in Gambia. Genoeg op het programma staan voor weer volle twee weken!

Maandag en dinsdag nog voor mijn NL werk aan de slag geweest. Dinsdagavond koffers gepakt. Ik had 2 grote en 1 kleine koffers om mee te nemen. Eén grote koffer voor mij zelf en de andere koffers waren volgepakt met haak- en breiwerk voor de allerkleinsten in Gambia. Ik heb mijn schuur nu leeg maar heb al weer verzoeken om handwerk op de halen bij de dames. De koffers waren mooi aan het gewicht. Dit keer ging de vlucht een uur later dan anders, om 08.00 op woensdagochtend. De wekker op 02.30 gezet en even over 03.30 zat ik in de auto. Afgelopen weken lag de A12 er uit vanaf Veenendaal, maar gelukkig waren de werkzaamheden op tijd afgerond. Een alternatief was via de A30 en de A1 naar Schiphol maar dat was niet (meer) nodig. De reis ging mooi vlot, er was niet veel op de weg. Ik hoop niet te vlot, de vorige keer remde ik te laat af op het stuk net voor Utrecht waar het van 120 naar 100 gaat. Ik kreeg hiervoor een bekeuring. Ik denk dat het nu wel goed is gegaan, ik heb nog geen berichten van het CJIB ontvangen (althans niet bij het ter perse gaan van dit verhaal). Even voor 05.00 rolde ik de P6 Valetparking op Schiphol binnen. De afhandeling verliep vlot evenals de drop off van de bagage en de securitycheck. Dit keer mochten we gelukkig gebruik maken van de automatische paspoortscan. De vorige keren werd er verbouwd en werd ik de ochtend geleid naar een handmatige controle door slechts twee posten. Er ontstond toen en behoorlijke wachtrij maar nu gelukkig niet. Het boarden verliep ook vlot en een half uurtje later dan gepland stegen we op naar The Smiling Coast of Africa. Bij het boarden stond er een ploeg van de douane gereed om de passagiers op te vangen. Ik kreeg de vraag of ik contant geld bij mij en zo ja, hoeveel. Ik heb altijd best wel veel geld bij me: voor de salarissen van de leraren, ik wissel dat om en breng dit naar de Teachers Union. Zij betalen de salarissen dan weer maandelijks uit. Via de bank overmaken geeft erg veel koersverlies en kosten. Ik had geld bij me voor een bevriende stichting, geld voor het vervangen van de ramen van de healthpost én nog geld voor mijzelf. Ik mag tot € 10.000 meenemen zonder dit aan te geven. Ik had ook niet meer dan € 10.000 bij me. Ik stop het altijd in enveloppen met daarop het doel en het bedrag. Eén van de douaniers zei tegen zijn collega dat ze geen telmachine bij zich hadden. De douanier wierp een blik op mijn enveloppen en keurde het goed. Het was een rustige en vlotte vlucht. De piloot had er zin in die dag en vertelde regelmatig wat over het zicht onderweg. De vlucht zal helemaal vol en was ook maximaal beladen, dat betekende dat we wat later op vlieghoogte waren en dat was ook de reden dat we een half uurtje later vertrokken.

Na ruim 6 vliegen uur landden we op het vliegveld van Banjul. Het was redelijk rustig want dit keer kwam er maar 1 vlucht aan. De vorige keer kwam er kort er na ook nog een Corendonvlucht binnen. En er waren veel minder desks open voor de airport-fee en de paspoortcontrole. De bagage kwam op 2 banden binnen. Ik stond bij de eerste band en zag daar al twee van mijn koffers. Op mijn karretje geladen en op zoek naar de laatste koffer. Bij de andere band zag ik iemand een geel koffer op zijn karretje laden, deze koffer leek verdacht veel op die van mij. Snel met mijn karretje slalommen tussen mensen, karretjes en koffers door. Ik was er nog net op tijd en het bleek inderdaad mijn koffer te zijn. "ik heb ook zo'n gele koffer" zei mijn Nederlandse medereiziger. "Maar waarschijnlijk niet met mijn naamkaartje er aan" antwoordde ik hem. En even verder pakte de man een andere gele koffer die in de verste verte niet op die van mij leek, niet qua kleur en niet qua model. Het was die ochtend vroeg vertrekken en een lange zit in het vliegtuig zullen we maar zeggen dan.

De controle van de koffers leverde geen problemen op en even later zat ik in de 4wheel van Yaya. Yaya had nog een medereiziger opgepikt, hij moest naar het Balafon hotel bij mij in de buurt. Vanaf het Balafon hotel naar Marouns Supermarket voor de boodschappen en daarna naar 'huis'. Ik had van alles gekocht om zelf te gaan koken maar na een frisse douche en een korte siësta, had ik toch geen zin meer om te koken. Op de Strip had ik afgesproken met een kennis. Ik had voor hem geld uit Nederland meegenomen (één van de enveloppen die de douanier bekeken heeft). Geld afgegeven en daarna lekker gegeten bij mijn favoriete stek op de Strip, Figaros. Toen ik weer thuis kwam ging het lichtje al snel uit.

Donderdag voor het eerst naar de medische post voor www.huisvanmarabout-gambia.nl en de school van www.buganala.nu in Naneto Seyoni. Bij de medische post is het dorp zelf gestart met het bouwen van een kleine kraamkliniek. Ze hebben via een sponsor middelen gekregen en het dak zit er nu ook al op én een groot deel van de muren zijn aangesmeerd. Ik ben natuurlijk erg blij met deze ontwikkeling. Ik heb een offerte van aannemer Banka liggen voor de complete (af)bouw van de kraamkliniek maar wat al af is kan gestreept worden. Ik ga hier later deze week met Banka over praten. Ook heeft Banka een offerte gemaakt voor het vervangen van de ramen van de medische post. We hebben daar nu fondsen voor, die heb ik uit Nederland meegenomen (in één van de enveloppen die de douanier controleerde) en ga dit aan Banka geven zodat de renovatie van de medische post voltooid kan worden. Vanaf 18 april zijn een aantal studentes van Iselinge Hogeschool uit Doetinchem in Gambia. Ik ben er tegelijkertijd met de 2e groep. Zij gaan de scholen van www.buganala.nu bezoeken en gaan ook naar het Gambia College. Die donderdag reisden zij met mij mee naar het dorp. In eerste instantie had ik maar een kleine auto maar gelukkig had Yaya de bus ook nog vrij. De studentes verblijven in de buurt van het Gambia College in Brikama. Daar kom ik altijd langs als ik naar het dorp ga dus hadden we afgesproken dat we elkaar in Brikama zouden ontmoeten en dat zij vanaf daar met mij mee zouden rijden. Ik was al redelijk vroeg gegaan omdat het nogal druk kan zijn op bepaalde delen van de route. Wel wat vertraging gehad maar mooi op de afgesproken tijd troffen wij elkaar bij het Gambia College. De weg door Brikama zelf viel ook wel mee. Het was niet zo erg druk op de weg door de plaatselijke markt. Toen we aankwamen op de school waren alle kinderen buiten aan het spelen. Rond 11.00 uur zouden ze weer in de klas zitten dus eerst naar de medische post. De studentes werden rondgeleid door nurse Peter en nurse Amie. Het was erg rustig in de post qua patiënten. De studenten hadden nog wat medicijnen meegenomen en maakten daar nurse Amie erg blij mee.

Ook nog even naar de kraamkliniek in aan bouw gekeken. Het dak zat er keurig netjes op en ook de wanden waren keurig netjes aangesmeerd. Er waren kennissen op bezoek geweest, zij hadden middelen gedoneerd voor het dak en de muren. Het was mooi om te zien hoe het dorp (weer) zelf aan het werk was geweest! Na het bezoek aan de medische post hebben we een ronde gemaakt over het terrein. Achter de school en de medische post gaan we een groentetuin aanleggen. De belangrijkste reden is de voedselvoorziening voor het dorp. Daarnaast kunnen zij de overproductie en van de opbrengst de medische post onderhouden of medicijnen kopen. Dit is een onderdeel van het plan om de medische post over te dragen aan een lokaal bestuur. Komende weken worden de statuten ondertekend en vastgelegd bij het Ministerie van Justitie. Komende week ga ik ook in overleg met één van de dorpsbewoners die een offerte op gaat stellen voor de groentetuin. Hij werkt in Kanifing bij de vervoersmaatschappij maar heeft in het dorp een kwekerij en weet veel van het aanleggen van groentetuinen. Hij woont door de week in Serekunda maar komt oorspronkelijk uit het dorp, waar hij meestal ook in het weekend is.

Na de rondleiding over het terrein hebben we nog even onder de boom gezeten en werden we getrakteerd op verse sinaasappels. Een luid belgeschal door één van de kinderen gaf aan dat iedereen weer in de klas verwacht werd. We gingen klas voor klas bekijken hoe er les gegeven werd en in één klas mocht één van de studentes even de les overnemen. Het was die dag hoofdzakelijk rekenen en wat spelling, voor de allerkleinsten bestond de les uit het opnoemen van de dagen van de week, en de cijfers en letters. Tot slot werd er gezongen en gedanst door de leraren en de kinderen, de studentes deden een dappere poging om ook mee te doen. Het was een leuk bezoek en de studentes kregen een goede indruk van de lessen op de school. Op de terugweg nog wat inkopen gedaan en de studentes afgezet bij hun huis in Brikama, dit huis lag toch verder weg van het Gambia College dan ik verwacht had. Na deze mooie maar lange dag ben ik niet meer uit gaan eten. Ik had alles in huis voor een verse pasta. Lekker gegeten, een fijne warme douche en dan het bed in.

De vrijdag stond hoofdzakelijk in het teken van mijn werk in NL. Ik heb mijn laptop bij me en heb ook een eigen WIFI. Ik heb een aantal jaren geleden WIFI apparaatje van TpLink gekocht bij bol.com. Met een lokale SIM kaart er in van Qcel werkt dit prima, althans overdag en dat is ook het belangrijkste. In de avond wil ik nog wel eens een film kijken via Netflix maar het netwerk is hier niet altijd snel genoeg voor. Terwijl het internet op mijn Gambiaanse telefoon en dan wel gewoon doet en dat is het belangrijkste. Tussendoor ben ik even naar de craftmarket in Bakau geweest. Ik koop daar mijn bronzen beelden in die ik weer verkoop via www.galerie-arte8.com. In februari had de verkoper een partij bronzen beelden die wat kleiner waren (dus ook kleiner in verkoopprijs in NL). Deze beelden liggen wat gunstiger in de markt en dat bleek ook wel met de verkoop. Begin mei had ik de verkoper een berichtje gestuurd dat ik weer nieuwe voorraad nodig had en dit eind mei op zou halen. De verkoper had inderdaad weer een mooie collectie beschikbaar. De koers van de dalasi was sinds februari sterk gestegen en dat had invloed op de prijs van de beelden. Ook het vervoer vanuit Burkina Faso en de inklaringsperikelen aan de grens maakten dat de prijs wat hoger lag dan eerder dit jaar. Niettemin hebben we een mooie handel kunnen maken en de nieuwe collectie is te zien/te koop op www.galerie-arte8.com.

Daarna reed ik met Karafa naar de Gambian Teachers Union. Zij betalen voor www.buganala.nu de salarissen uit aan de leraren van Naneto Seyoni en de transportkosten voor de kinderen die naar de School for the Deaf in Brikama gaan. Het kan ook via de bank vanuit Nederland overgemaakt worden naar de Teachers Union maar dan is het koersverschil erg groot en ook de bankkosten zijn erg hoog (ook in de enveloppen die de douanier op Schiphol had bekeken). Op deze manier kunnen we veel meer met het geld in Gambia doen en als we er toch zijn is het maar een kleine moeite om het geld te brengen. We hebben nog een ouderwets bankboekje waar handmatig de bij- en afschrijving genoteerd worden. Ik wissel de euro's om op de strip en heb dan een paar kilo dalasis in mij tas zitten. Ik geef het af bij de cashier die het allemaal natelt. Daarna wordt het bankboekje bijgewerkt en teken ik voor akkoord. Tussentijds zit ik in het kantoor van de financial officer en praten we over de voortgang van de werkzaamheden. Het laatste weekend dat in Gambia ben wil hij mij uitnodigen voor een bezoek bij hem thuis om kennis te maken met zijn familie.

Die avond had ik afgesproken om te gaan eten met de studentes van Iselinge Hogeschool. We ontmoetten elkaar op de hoek van de Strip bij de craftmarket. Van daar uit is het maar even lopen naar restaurant Figaros, waar ik woensdag ook al was geweest. Gezellig gepraat en lekker gegeten. Het viel op dat er een paar keer een schaars geklede jonge Gambiaanse dame bij een oudere tubaab man ging zitten. De Italiaanse eigenaar trad kordaat op en vroeg of de dame niet in zijn restaurant wilde gaan zitten. Toen zijn vraag niet beantwoord werd, kwam de man van de security erbij. Deze man was niet groot maar door zijn gespierdheid was hij een imposante verschijning. Daar gaf de dame wél gehoor aan. Het werd heel discreet en rustig opgelost.

Zaterdag eerst even uitgeslapen, alhoewel voor zover dat lukt. Ik blijf hier heel erg in mijn Nederlandse ritme zitten. Ik sta meestal rond 07.00, 05.00 Gambiaanse tijd. Dat is dus ook de tijd dat ik in de ochtend hier wakker wordt. Daarnaast hebben de buren een grote ram, achter de muur naast mijn voordeur staan. In 2025 zal Tobaski, ook bekend als Eid Al Adha, op vrijdag 6 juni gevierd worden in Gambia. Het is een belangrijke islamitische feestdag die de bereidheid van de profeet Ibrahim herdenkt om zijn zoon te offeren. Tobaski is een feestdag die door moslims over de hele wereld gevierd wordt. Het herdenkt het verhaal van de profeet Ibrahim (Abraham) en zijn zoon Ishmail, die Ibrahim op Allah's bevel wilde offeren. In plaats van zijn zoon te offeren, werd Ibrahim echter een ram of schaap gestuurd om te offeren. Overal langs de kant staan mensen die schapen/rammen verkopen. Deze worden geslacht op Tobaski. En ook mij buurman heeft al een ram gekocht. Zodra ik de poort van mijn compound binnenkom dan ruik ik het beest al. Eerst komt de lucht en daarna volgt een hees geblaat van dit beest om mij te begroeten. Maar dit geblaat begint ook vroeg in de ochtend wanneer er nog niets of niemand op de been is. Wanneer ik dan een keer niet in mijn Nederlandse ritme zit qua wakker worden dan neemt de ram de honneurs waar en zorgt er voor dat ik tóch vroeg wakker ben.

Ik wilde die dag zelf wat gaan koken en koos voor de rode Thai Beef curry. Beef is hier geen probleem en met alle Indiase mensen die hier wonen moest een currypasta ook geen probleem zijn. De currypasta zelf maken zal wat lastiger zijn, ook omdat ik dit keer geen eigen keukengereedschap meegenomen had. Op naar Marouns Supermarket voor de boodschappen. De rode currypasta bleek toch een probleem maar ze hadden wél gemberpasta. Toen ik bij de slagerij aankwam was de vitrine akelig leeg. No beef today, jammer dan maar kipfilet. No chicken breast today, dat valt even tegen. Gelukkig waren er nog net genoeg kippenpoten, no problem! De nodige voorbereidingen gedaan voor de gembercurry en daarna eerst een fijne strandwandeling gemaakt. Het was die dag behoorlijk warm geweest maar aan het strand was het fijn. Een lekkere koele bries en koel water van de oceaan. Ik liep het strand op bij Swiss Tavern in Bijilo en ben doorgelopen tot Kasumay beach. Van daar uit met de taxi weer terug naar huis. Bij thuiskomst het eten afgemaakt. In plaats van een rode Thai Beef curry werd het een gembercurry (voor de liefhebbers, het recept is te vinden op mijn website www.kuiranto.nl/gember-curry/). Die avond was mijn netwerk wél snel genoeg. Een film op Netflix gekeken, nog wat gedronken en daarna naar bed.

Zondag was de dag van de Afrikaanse eenheid. De 'Afrikadag' (of 'Dag van Afrika') herinnert aan de oprichting van de 'Organisatie van Afrikaanse Eenheid' (Organisation de l'Unité Africaine / Organisation of African Unity) op 25 mei 1963. De organisatie werd ontbonden op 9 juli 2002 en opgevolgd door de Afrikaanse Unie. Deze dag wordt ook in Gambia gevierd en omdat deze dag nu op een zondag valt, is de maandag er na ook een public holiday. De wegen waren opvallend leeg en ook op de Strip was er weinig activiteit. Mijn huis was na een aantal dagen toe aan de opruimbeurt. Ik wilde die dag weer zelf gaan koken en had ook nog het nodige leeswerk op het programma staan voor mijn NL werk. Omdat iedereen de dag uitgebreid vierde, was er ook niemand echt bereikbaar. Mooie gelegenheid om nog een fijne strandwandeling te maken. Ik zit niet zover van het strand af, zo'n 30 minuten lopen, maar meestal kom ik er niet aan toe om een wandeling te maken. Bij terugkomst van het strand wilde ik gaan starten met mijn diner van die dag. De gaspitten van mijn fornuis begonnen enthousiast te branden maar al snel nam de vlam af van een grote vlam naar een klein waakvlammetje. Misschien vanwege de nationale feestdag dacht mijn fornuis ook een vrije dag nodig te hebben. No problem, dan maar naar de Strip en lekker gegeten bij een ander favoriet restaurant van mij, Mexicaans restaurant El Sol. Een fijne fajita met beef en shrimps en een koude rose wine. Een mooie afsluiting van de dag.

Maandag nog steeds public holiday dus bijna alles zit dicht. In de ochtend had ik een aantal teams overleggen staan met mijn werk in NL. Rond 13.00 had ik dit afgerond. Toen vroeg een kennis van of ik zin had om mee te gaan naar de snake-farm in Kartong. Kartong ligt in het zuiden van Gambia in de buurt van de oceaan. Het is ongeveer een uurtje rijden dus dat valt nog wel mee. De reptielenboerderij, gelegen vlakbij het strand van Kartong, te midden van een goed bewaard gebleven bos, biedt een grote verscheidenheid aan Gambiaanse reptielen, zoals pofadders, rotspythons, koningspythons, zandslangen, prachtslangen, herautslangen, spugende cobra's, wolfslangen, nachtadders, gekko's, agamahedissen, nijlvaranen, Afrikaanse modderschildpadden, pelomedusa subrufa-schildpadden, scharnierschildpadden, krokodillen, Senegalese kameleons, gekko's en andere niet-reptielen zoals duizendpoten en miljoenpoten. Sommige slangen zijn inderdaad extreem gevaarlijk, maar andere, zoals pythons, zijn niet gevaarlijk en getemd. Je kunt ze aanraken en er foto's van maken terwijl de lokale en ervaren gidsen je adviseren en aanbevelingen doen. Je krijgt er zelfs een slang om je nek gehangen. De gevaarlijke slangen worden op veilige afstand gehouden. Ik was er al een aantal keren geweest maar het blijft altijd leuke om te zien. De Gambia Reptile Farm is opgericht door Luc Paziaud, een Franse herpetoloog, en zijn vrouw Mariatou Kpabally, een Gambiaanse. Ze richtten de boerderij op met een gedeelde passie: mensen informeren over reptielen en hun bescherming. De boerderij is particulier bezit, maar werkt samen met de Gambiaanse overheid.

Op de terugweg nog even naar het mooie strand van Sanyang geweest. Paradise beach is één van de mooiste stranden (althans dat vind ik) van Gambia. Het is er erg rustig, witte stranden en wuivende palmen (zoals in de bounty-reclame zoals die eerder op televisie was). Het eten is er goed en niet duur. Lekker gegeten, wat gedronken en daarna nog een uurtje blijven hangen en genieten van de rust. Een half dagje toerist geweest omdat er veel instellingen gesloten waren maar het was wél ff lekker

Dinsdagochtend weer aan de slag voor mijn NL-werk. Aan het eind van de ochtend heb ik kort telefonisch met aannemer Banka gesproken over het vervangen van de ramen van de medische post in Naneto Seyoni. Ik krijg vandaag of morgen een offerte, het geld heb ik al bij me. Die middag had ik een afspraak staan met de dorpsgenoot uit Naneto Seyoni die de vorming van de groentetuin gaat begeleiden. Hij woont in het weekend in het dorp maar door de week woont hij in Serekunda. Hij werkt bij de Gambia Transport Service Company (GTSC) voorheen heette dat Gambia Public Transport Corporation (GPTC). Dit bedrijf is gevestigd in Kanifing in de buurt van Jimpex. Hij is de voormalige coördinator van de school in Naneto Seyoni maar hij moest in 2007 vertrekken omdat er een aantal mensen in het dorp jaloers op hem waren. Ze dachten dat hij veel geld van de tubaabs kreeg voor zijn coördinatie van de school. Ondanks deze (valse) beschuldigingen van destijds zet hij zich nog volop in voor het dorp en is hij een grote steun voor ons. In zijn vrije tijd bestiert hij een kwekerij (tree-nursery) zoals hij dat noemt. Daarmee voorziet hij herbebossingsprogramma van de overheid van jonge aanplant. Hij heeft een achtergrond in Social Geography vanuit de Gambian University. Ik heb hem leren kennen tijdens mijn eerste Gambiareis in 2006 en hebben nog steeds contact. Hij maakt een offerte voor de aanleg van de tuin: hekwerk, borehole, solarpump en andere zaken die nodig zijn voor de aanleg. Daarnaast adviseert hij ook m.b.t. welke gewassen, bomen en groenten het meest geschikt zijn qua telen en ook qua opbrengst. Zoals al eerder gezegd willen we een bron van inkomsten creëren voor de inwoners van het dorp. We werken aan een lokaal bestuur dat de medische post van ons gaat overnemen. Een deel van de opbrengst is voor de lokale stichting ten behoeve van de instandhouding van de medische post. Op deze wijze kunnen wij financieel afstand nemen van de medische post maar blijven, waar nodig, wél actief in een adviserende rol. Daarnaast runt hij in zijn vrije tijd nog een bakery in de buurt van Abuko National Parc. Ik ben daar nog nooit geweest maar daar ga ik vrijdag aan het eind van de middag naar toe. Dinsdag aan het begin van de avond werd ik door de buren verrast met een lekkere chicken yassa. Donderdagavond is de beurt aan mij en ga ik voor hen koken. Ik heb net de online bestuursvergadering afgerond van www.buganala.nu en het is nu time to relax. Woensdag aan de slag voor mijn werk in NL en in de middag naar Farato waar ik een bouwproject ga bekijken. Donderdag naar de school for the Deaf met de Iselinge Studenten. Vrijdag naar de Marabout in Gunjur voor de doorstart van de lokale opvang voor mensen met psychische problemen. Zaterdag waarschijnlijk een rustdag maar ik kan nog een uitnodiging van de financial officer van de Teachers Union verwachten om bij hem thuis op bezoek te komen. Zondag naar Naneto Seyoni voor de ondertekening van de statuten van de lokale stichting die straks de post over gaat nemen. Maandag nog een keer naar Naneto Seyoni om wat organisatorische zaken te bespreken met de verpleegkundigen. Dinsdag staat nog open maar ik moet ook nog een keer naar het Ministerie van Justitie in Banjul om de statuten van de lokale stichting te laten bekrachtigen en woensdag staat de terugreis al weer op de planning. Kortom nog veel te doen maar het is wel leuk om weer 'thuis' te zijn!