Maart 2022

Koffers gepakt want de volgende reis naar Gambia stond al weer voor de deur. Dit keer wat extra kilo's geboekt want de dames van het Dames Gilde Ulft waren weer heel actief geweest met het breien en haken van mutsjes en dekentjes voor de allerkleinsten in Gambia. De vlucht via TUI vertrok dit keer al vroeg vanaf Schiphol. Boarding time was 06.15 in de ochtend en 07.00 vertrektijd. Na een vrij korte nacht reden we in Doetinchem weg met bestemming Schiphol. Er was natuurlijk niets op de weg en rond 04.15 uur liep ik de vertrekhal binnen. Ook het afgeven van de koffers, de securitycheck én de paspoortcontrole verliepen soepel. Vertrek vanaf gate D16. Daar een stoel opgezocht en nog even de oogjes dichtgedaan. Langzaam begon de gate vol te lopen met medereizigers. Geheel volgens schema zat iedereen in het vliegtuig en zelfs iets eerder dan gepland hingen we in de lucht. Vliegtijd 6 uur en 15 minuten en geplande aankomst om 12.30 uur lokale tijd.

Ik had een stoel aan het gangpad geboekt op de laatste rij. Naast mij kwam een jonge Nederlandse moslima zitten. Zij woonde sinds een jaar op het strand bij Bijilo in een huis die ze zelf gebouwd had. Zij ondersteunt of werkt voor een stichting die Gambiaanse kinderen opvangt die verstoten zijn én niet terecht kunnen bij SOS Child Village in Bakoteh. De opvang zit in de buurt van SOS Child Village en is nog steeds aan het bouwen. We hebben telefoonnummers uitgewisseld en komende week ga ik een keer bij haar op bezoek én bij de opvang voor de verstoten kinderen. Ik ben nieuwsgierig geworden door haar verhalen.

Ik had thuis een aantal films gedownload via Netflix. De vorige keer had ik dat ook gedaan en dat was goed bevallen. Ik heb bij mijn nieuwe telefoon earplugs aangeschaft dus hoefde ik ook niet meer via een draadje te luisteren en de kwaliteit van het geluid was erg goed. En dat was erg belangrijk bij de film die ik wilde bekijken: Bohemian Rhapsody. Een film vol met mooie nummers van Queen en een erg mooi beeld van de opkomst van Queen tot en met Live Aid op zaterdag 13 juli 1985. Een film die een mooi beeld gaf van de sfeer binnen de groep in de loop van de jaren. De hoofdrolspeler was erg goed alhoewel ik mij in het begin van de film wél afvroeg waarom Mick Jagger in de beginjaren bij Queen gezongen had (ik vond de jonge Freddy Mercury erg veel lijken op Mick Jagger). Toen de film afgelopen was, waren we al halverwege The Smiling Coast of Africa. Even een uurtje de oogjes dicht en dan de volgende film, Inglorieus Bastards van Quentin Tarentino. Ik had deze film lang geleden al eens gezien maar wilde deze nog een keer bekijken. Maar twee films achter elkaar was toch too much dus na een half uur de laptop opgeborgen in de tas en de oogjes weer even dicht. In de verte hoorde ik de gezagvoerder omroepen dat de daling werd ingezet. De vlucht voor mijn gevoel écht snel gegaan.

De landing was een kwartier voor de geplande tijd. De vlucht zat niet helemaal vol en hierdoor verliep de corona-controle, de security-check en het betalen van de airport-fee én de paspoortcontrole erg vlot. Toen ik in de rij voor de paspoortcontrole stond, zag ik in verte mijn koffers al op de band voorbij komen. Snel de koffers gepakt en door naar de laatste check. Meestal moet één van mijn koffers open maar dit keer kwam er geen hoofdletter D met wit krijt op mijn koffer (dit wil zeggen dat men steekproefsgewijs de koffers controleert op medicijnen ed.). Yaya stond al op mij te wachten in de aankomsthal, samen met een goed kennis uit Nederland die er al sinds januari is. Koffers in de auto en op weg naar Fajara. Ik verblijf dit keer in Ocean View Fajara. Mijn vaste stek bij Senghore Kunda in Kololi was al volgeboekt. Dat was in november ook zo maar toen verbleef ik in een appartement in Kololi Johannes. Ik was ook daar al vaker geweest maar in november viel elke de stroom uit. Dan ging het aggregaat aan. Deze stond pal onder mijn raam te ronken, erg veel lawaai tot soms midden in de nacht. Ik sliep op de 1e verdieping en wanneer er geen stroom was, kon er geen water opgepompt worden. Erg lastig maar dit keer kon ik via een kennis terecht in Ocean View Fajara. Iets verder weg van alles waar ik naar toe moet maar tegenwoordig is het veiliger om (zeker s 'avonds, overdag valt dat wel mee) een taxi te nemen i.p.v. te lopen.

Op weg naar Fajara eerst even een stop maken op de Senegambia Strip. Ik had een andere telefoon voor Gambia en deze moest nog gereed gemaakt worden voor het Gambiaanse netwerk. Het was niet druk in de office van Qcell en het was zo gefikst. Geld gewisseld tegen een hele mooie koers, wat boodschappen gedaan bij Marouns Supermarket en even later stak ik de sleutel in het slot van 'mijn' appartement in Fajara. Ik heb een luxe gevoel wanneer ik in dit appartement ben. Toen ik de deur opende zag ik de oceaan al. Deze ligt op een steenworp afstand van het appartement. Wanneer ik op het balkon zit (ik zit op de 1e etage) dan kan ik nog net niet met mijn tenen de oceaan raken. Het appartement is voorzien van een mooie keuken, ruime kamer en slaapkamer, goed douche met warm water en een ruimte met een wasmachine. Het appartement heeft een eigen WIFI. Dat is erg fijn want vanwege de ligging (achter de duinen) heb ik via mijn telefoon niet altijd bereik wanneer ik binnen ben. Op het balkon, in de slaapkamer én buiten is het bereik goed. En verder loopt alles via de WIFI via whatsapp en dat werkt goed. Een balkon aan de oceaan-zijde geeft mij helemaal het gevoel of ik in een paleis zit. Die middag en avond alles uitgepakt en mij gesettled. Ik had bij Marouns al wat voor het eten meegebracht, ik ben niet meer naar de Strip geweest om te eten. Al vrij vroeg in de avond begonnen mijn ogen te protesteren door langzaam dicht te zakken. Ik heb die nacht goed geslapen ook omdat het niet te warm was. Op een gegeven moment heb ik zelfs een deken gepakt.

Donderdagmorgen, de eerste morgen in Gambia. Ik zit op een paar meter van het strand. Dus eerst een mooie wandeling gemaakt langs het strand. Het was heerlijk rustig met hier en daar een paar sportende mensen. De enigen die aan het strand lagen waren een aantal koeien die genoten van de rust en de zon die nog niet zo heet was. Hier en daar liep een verdwaalde gier zijn ontbijt bij elkaar te scharrelen. Het was een karig ontbijt want slechts één van hen had succes met een stuk vis dat op het strand aanspoelde. Op de weg terug nog even de buurt verkent. Ik had gehoord dat naast Ocean View een hotel met restaurant lag, Leybato Beach Hotel. Dit hotel heeft een mooi idyllisch restaurant met uitzicht over de oceaan. Vanavond ga ik daar eten en mocht dit bevallen dan weet ik al wel wat mijn vaste stek voor het diner gaat worden. Het restaurant ligt op een paar minuten lopen, geen taxi nodig! Ik zal wel een paar keer gaan eten op de Strip maar als Leybato Restaurant goed bevalt dan zal dat minimaal zijn.

Vandaag heb ik uitgetrokken om de afspraken in te plannen, in ieder geval tot en met eind volgende week. Morgen ga ik voor de eerste keer naar Naneto voor een bezoek aan de Health Post en de school. Zaterdag ben ik uitgenodigd op de Nursery School Independent Celebration in Brikama. Dit jaar vindt dit plaats bij de Jamisa Upper Basic School. De school uit Naneto doet mee en heeft gevraagd of ik daar ook bij wil zijn. De Jamisa Upper Basic School ligt naast The School for the Deaf. The School for the Deaf wordt ondersteunt door Stichting Buganala dus een mooie gelegenheid om wat contacten te leggen. Er zijn wat potentiële sponsoren en daar wil nader kennis mee maken. Maandag ga ik samen met onze coördinator Yusupha weer naar de Health Post om samen met nurse Petero te praten over de gang van zaken binnen de Health. Later in die week wil ik nog met de aannemer gaan praten over de aanleg van de elektra in de Health Post en de aansluiting van de waterleiding op de put voor de school én de Health Post. Dinsdag morgen voor de eerste keer naar Tanka Tanka Psychiatric Hospital in Sukuta voor een gesprek met de manager. Ook probeer ik nog een aantal gesprekken te plannen met andere betrokkenen rond Tanka Tanka. Niet alleen voor mij maar ook voor mijn mede-bestuursleden. Twee van hen komen mij op 6 april aflossen en nemen het stokje over. Woensdag of donderdag ga ik naar een school op de North Bank. Deze school ligt tegen de noordgrens met Senegal aan. Via Buganala wordt daar het e.e.a. opgeknapt aan de gebouwen. Ik ga foto's maken én praten met de staf van de school en hoop de lokale aannemer ook nog even te spreken. Dan zit de eerste week al redelijk vol. Ik heb nog meer op mijn lijstje staan én er zullen nog vervolgacties komen uit de afspraken die ik al heb staan. De dagen zijn lekker gevuld en tussendoor genieten van mijn mooie plekje in Fajara!

Op vrijdag voor de eerste keer naar Naneto Seyoni. Om 0930 stond Yaya met zijn 4wheel bij mij voor de deur. Ik had geen specifieke tijd afgesproken dus 0930 vertrek is vroeg genoeg. En veel eerder gaan heeft niet zo veel nut omdat het dan erg druk is op de weg. We reden dit keer niet over de weg via het vliegveld. Normaal gesproken gaat onze coördinator Yusupha mee (en dan moeten we via het vliegveld rijden) maar hij had dienst op het vliegveld. Hij gaat komende maandag mee. Het is een eerste friendly visit dus er hoeft nog niet zo veel besproken te worden. We namen dit de weg via Jambanjelly. Op de weg naar het vliegveld ligt er rond Sukuta een kruispunt met verkeerslichten. Op dit kruispunt sla je rechtsaf richting Jambanjelly. Sinds een paar jaar ligt hier een grote 4-baans weg met verschillend turntables (rotondes) naar de aanliggende plaatsen. De weg rechtdoor is al gereed maar de andere poten van de turntables richting de omliggende plaatsen moeten nog verhard worden. Het is nooit echt druk op deze weg dus het schoot lekker op. Vanaf Fajara waren wij in ruim 5 kwartier bij de medische post in Seyoni. De school zat dicht omdat men bezig was met de voorbereiding van de Nursery Independence Ceremony van de dag erna. Even kort gesproken met nurse Petero. Het was nog spreekuur en de wachtkamer was redelijk bezet. En maandagmiddag is de afspraak voor overleg over de gang van zaken binnen de Health Post omdat Yusupha dan kan én omdat er dan geen spreekuur is. Nog even rondgelopen op het terrein. De kraamkamers, waar het dorp zelf mee aan het bouwen is, kregen al wat meer contouren. Vorig november toen ik er was, was net de fundering uitgegraven. Nu stonden een aantal muren al, ruim een meter hoog. De lokale aannemer had nog een andere klus, zondag gaat het werk aan de kraamkamers weer verder. Ook nog even gekeken bij de waterput. Binnenkort gaat de aannemer de waterleiding aansluiten op de put omdat NAWEC (Gambiaanse Vitens) niet leveren kan. Eerst wordt de Health Post aangesloten op het electranet. Dan kan er een pomp in de waterput en hebben de Health Post én de school water. Een volgende stap is de aanleg van een Moringa-boomgaard maar dan moet er eerst water zijn. We hadden genoeg gezien voor die dag en reden weer terug richting mijn paleis in Fajara. Onderweg nog wat inkopen gedaan bij Marouns Supermarket. Ik ga vandaag een verse bolognese maken in mijn uitgebreide keuken. Heb donderdag een Yassa gegeten bij buurman Leybato maar was daar niet zo over te spreken.

Bij terugkomst even een korte siësta gevolgd door een fijne strandwandeling. Ik zit zo dicht bij het strand dat ik elke morgen en middag een wandeling langs het strand maak. Het is hier erg rustig aan het strand en de temperatuur is ook heerlijk. Na de wandeling kreeg ik een beetje gekroel in de koel dus tijd om te beginnen met het koken. De bolognese ging er met smaak in, natuurlijk onder begeleiding van een cola met een tic (dit keer een goedkopen VSOP cognac want mijn Bacardi was uitverkocht). Time to go to sleep! Want zaterdag weer een drukke dag voor de boeg.

Zaterdag was ik uitgenodigd voor de Nursery Independent Ceremony in Kabafita bij Brikama. De nurseryschool van Seyoni, ondersteunt door Stichting Buganala, nam deel aan deze Ceremony. Toen één van de docenten hoorde dat ik weer kwam vroeg hij of ik die dag ook wilde komen. Het was even een spraakverwarring over waar de Ceremony was. De docent zei dat ik in Brikama moest zijn bij de Jamisa Upper Basic School. Maar ik had ook al gehoord dat de Ceremony op de Kabafita Primary School was. Beide lagen in en rond Brikama dus koersten we met de taxi van Karafa die morgen via Jambanjelly richting Brikama. De Jamisa Upper Basic School ligt aan die kant van Brikama dus dat kwam mooi uit. Toen we bij de school aankwamen was het verdacht rustig. De docent gebeld en we moesten toch in Kabafita zijn. Dit ligt aan de andere kant van Brikama maar Karafa wist een kruipdoor-sluipdoor weg. De Ceremony zou om 11.00 beginnen en om 10.45 liep ik de poort van de Kabafita Primary School binnen. Op het buitenterrein zaten alle nurseryschools groepsgewijs aan hun breakfast. De dames van elk dorp waren meegereisd om het ontbijt voor de kinderen en docenten van hun school te verzorgen. Het waren delegaties van alle nurseryschools van Region 1 en Region 2. Dat zijn ongeveer 200 scholen maal 30 kinderen plus docenten. Dat betekende dus rond de 5.500 mensen en daar kwam het publiek nog bij. Het was een bonte verzameling van de meest mooie, kleurige uniformpjes. Ook de docenten hadden per Zone dezelfde kleding aan (een Zone is een cluster van nurseryschool, zo rond de 15-20 scholen. Region 1 heeft 6 Zones en Region 2 ook). Rond 11.15 liepen de klassen achter elkaar het grote terrein op. Ze stelden zich op langs de rand van het terrein. In het midden speelde een drumfanfare (o.a. Muss ich denn/Wooden heart van de King Elvis en nog andere bekende nummers). Langs één kant stond een grote tent voor de genodigden. Toen alle scholen op de plaats stonden, kwamen er een aantal wagens het terrein op rijden. Uit elke wagen kwamen een aantal mooi uitgedoste kinderen. Zij waren de mini-variant op de Gambiaanse regering. Er was een mini-minister van Onderwijs, Financien, Binnenlandse Zaken, Toerisme en natuurlijk ook een mini-president. Toen de mini-regering had plaatsgenomen begon de klas-gewijze opmars langs de mini-regering onder begeleiding van de drumfanfare. Daarna werden de klassen opgesteld op het middenterrein. De mini-president hield een korte toespraak, het volkslied werd gespeeld en de klassen marcheerden weer terug naar het breakfast-terrein. Daar hadden de dorpsdames nog een kleine lunch voorbereid en daarna ging de reis weer terug naar het dorp. Het was een mooie en indrukwekkende bijeenkomst die met veel enthousiasme door iedereen uitgevoerd en beleefd werd. Het is een jaarlijks gebeuren maar door corona heeft dit 2 jaar stil gelegen.

Die avond toch nog een keer wezen eten bij buurman Leybato. Ik wilde het nog een 2e kans geven en niet over één nacht ijs gaan (over om in de sfeer te blijven, niet over één avond Yassa gaan). Ik had die avond al een post op mijn Kuiranto-pagina van Facebook gezet om deze wat mindere eetervaring te delen, Mijn Facebook-verhaal: Zojuist voor de 2e keer gegeten bij Leybato Hotel en Restaurant in Fajara The Gambia. De eerste keer had ik een chicken yassa. Was niet echt geweldig maar het was al donker en zag dus niet goed wat er op mijn bord lag, maar ik heb er niets aan over gehouden. Toch nog een 2e kans gegeven. Leybato special shrimps stond op de kaart. Ik hou erg van garnalen dus dat bestelt. Ik vind rijst erbij lekker maar de rijst was op (Gambia en geen rijst en dat om 18.00 uur, vreemd). Dan maar met chips. Het eten werd geserveerd en het was nog niet donker. De chips lagen een beetje slap op het bord en hadden al vaker een frituurbadje gehad. Af en toe vond ik een garnaal die dreef een beetje in iets wat op saus moest lijken maar het grootste gedeelte waren fijn gesneden groenten die ook al vaker op een gaspit hadden gestaan. Het was goed warm, dat was het enige. Ik hoef morgen niet zo vroeg op pad mochten de garnalen een verkeerde werking hebben. Het was echt een culinaire laagvlieger (mag de titel culinair niet eens hebben). Voel me net Gordon Ramsey - Oorlog in de Keuken. Die paralel is heel goed te trekken. Jammer want dit restaurant ligt op loopafstand van mijn appartement in Fajara. De volgende keer toch maar met de taxi naar mijn vaste stekje op Cape Point of de Senegambia Strip.

Die avond rommelde het wel wat in mijn buik en zondagochtend ook nog. Niet zo zeer om te protesteren tegen mijn Facebook-bericht maar om deze meer kracht bij te zetten. Op zaterdag en zondag was er een Spring Bazaar bij Yosh restaurant in Fajara. Dit was volgens Google-maps zo'n 14 minuten lopen vanaf mijn paleis. Zaterdag kon ik het niet meer redden maar zondag had ik niet veel afspraken staan. De bazaar startte om 11.00. Rond 12.00 liep ik met de GPS van mijn telefoon in de hand op weg naar Yosh. Erg bijzonder om te zien dat de GPS hier ook goed van pas komt. Een damesstem klonk vriendelijk doch dwingend uit mijn telefoon wanneer ik weer ergens af moest slaan. En warempel na zo'n 19 minuten stond ik voor de deur van Yosh. Op de markt stonden een aantal lokale verkopers met hun waar. Dit varieerde van kleding, sierraden, houtsnijwerk tot huidolie en lokale voedingswaren. Even rondgelopen totdat ik stuitte op een stand waar ze cookingbags verkochten. Dit zijn grote tassen met een isolerende wanden, bodem en deksel. Wanneer het eten gereed is gaat het met pot en al in de cookingbag en blijft het nog uren warm. Dit scheelt energie én het eten blijft kwalitatief goed, en dus gezonder. De tassen worden door een lokale kleermaker uit Brusubi gemaakt voor BuzzWomen. Deze organisatie leert vrouwen om een eigen business op te zetten. O.a. door verkoop van de cookingbags (www.buzzwomen.org). Natuurlijk moest ik ook twee van deze cookingbags hebben, een grote en een kleine voor www.kuiranto.nl. Heb nog veel meer mooie dingen gezien maar moet even nadenken wat ik daar in Nederland mee ga of kan doen. Ik heb de telefoonnummers, de ene ondernemers zit op Senegambia en de andere op Cape Point. Ik ga daar later deze week nog een keer kijken.

Op de heenweg naar Yosh zag ik een uitgebreide supermarkt, op loopafstand. Dat is erg fijn want dan hoef ik niet extra met de taxi er op uit om boodschappen te doen. Op de terugweg van Yosh wat kleine inkopen gedaan bij deze supermarkt. Niet te veel want ik had ook al de beide cookingbags die ik mee moest sjouwen. Na een klein siësta, weer een fijne wandeling op het strand gemaakt. Ik had nog van alles in huis dus lekker thuis gegeten. Ik ga komende week een keer naar Calypso op Cape Point om te eten en ook zal ik mijn favoriete restaurants op de Strip een keer aandoen. Het was al donker maar ik had nog wel zin om een eindje te lopen. Niet op het strand want dat is niet veilig. Met mijn Waka-Waka in de hand liep ik het zandpad op dat vanaf het appartement loopt naar de grote weg. Een stukje langs de grote weg gelopen en alhoewel het al donker was, was het toch veilig want overal zijn de lokale shopjes nog open. Ook brandde er overal nog licht. Het is niet aan te raden om dit in het midden van de nacht te doen wanneer alles en iedereen binnen is. Na een poosje keerde ik weer terug richting appartement en liep de zandweg in. Ongeveer halverwege werd ik staande gehouden door de uitbater van het lokale restaurant versus kroeg, Omar en broer Ibsin. Come inside please for a chat vroeg Omar. Ik zei hem dat ik geen geld bij me had anders had ik wel wat willen bestellen. Ik had alleen mijn Waka-Waka meegenomen voor mijn avondwandeling maar geen telefoon of geld. No problem zei Omar. Hij vertelde over zijn programs met o.a. fish op de markt halen en BBQ-en bij hem in het restaurant met een lekker drankje erbij (mijn favoriet was op voorraad!). Dit lijkt mij wel een keer wat. Ik ga er ieder geval een keer een single Bacardi-Coke with Ice drinken. Een gezellig gesprek krijg je dan bij. Omar had het ook nog over de special Bob Marley nights die zij organiseren met Bob Marley muziek en Bob Marley sigaretten (wat zal daar toch in zitten?). Ik zei hem dat ik niet van Bob Marley sigaretten hou omdat ik niet rook. Omar rookte ook geen Bob Marley sigaretten, alleen maar gewone sigaretten (zei hij met een prettige blik in zijn ogen). Whats your name vroeg hij aan mij. Mijn naam is te moeilijk voor hier maar ik heb een Gambian name: Omar. Toen hij dat hoorde ging het enthousiasme in zijn stem nog een schakeltje hoger. We are brothers, we are both Omar and both very handsome. You are my twin-brother zei ik tegen hem. Toen kon ik helemaal geen potje meer breken, friends for life. Ik ga vast een paar keer naar de kroeg van Omar en Ibsin. Voor een leuke avond en een leuk gesprek. Ze zijn 24 uur per dag open volgens Omar maar ik denk dat er toch wel een sluitingstijd is.

Maandag ga ik naar de Health Post in Seyoni voor overleg met Nurse Petero. Rond de middag wil ik er zijn want in de ochtend is het spreekuur en dan is Petero druk. Yusupha zou meegaan maar ik hoorde net dat de vrouw van zijn neef gestorven is en maandag is de uitvaart. Ik ga dus alleen met Yaya op pad. Dinsdag heb ik een afspraak met de manager van Tanka Tanka Psychiatric Hospital en woensdag ga ik na de North Bank. Stichting Buganala ondersteunt daar een school in de plaats Njwara. Ik wil de voortgang bekijken, foto's maken en gesprekken voeren met de docenten en de aannemer. Donderdag en vrijdag zullen nog wel wat vervolgacties plaatsvinden. Ik heb een familie leren kennen die oorspronkelijk afkomstig is uit Nigeria en wonen nu in Bakoteh. De dochter des huizes verzorgt de catering bij gelegenheden. Niet op z'n Gambiaans maar met Nigeriaanse gerechten. Ik heb aangegeven dat ik wel belangstelling heb ik haar gerechten als aanvulling op het assortiment van Kuiranto Culinary Creations (www.kuiranto.nl). Als alles doorgaat krijg ik donderdag een privé-workshop van haar met een aantal Nigeriaanse gerechten. Ben heel erg benieuwd!

Maandagmorgen hoefde ik niet zo vroeg de deur uit. In de ochtend is het spreekuur op de health post in Seyoni, de nurse is dan erg druk. Mooi even tijd om lekker te ontbijten. In de buurt zitten een aantal locals shop. En het is lekker om vroeg in de ochtend een eindje te lopen. Ik kan nog lang genoeg in de 4wheel zitten dus even wat 'ochtendgymnastiek'. Mijn gebruikelijke ritueel bij het ochtendontbijt is een lekker vers brood, een senfou. Daarbij canned beef, een gekookt ei en een grote kop thee. Altijd even een goede bodem leggen voordat ik op pad ga. De local shops zijn al vroeg open, een ontbijtje kan daarom vroeg gekocht worden. Alleen omtrent de eieren moet ik duidelijk zijn. Ik wil een fresh egg zodat ik het zelf kan koken. Zeg je dat niet dan loop je het risico dat het ei al gekookt is. Is ook lekker maar ik hou van een gekookt ei dat nog mooi warm is. Yaya kon dit keer niet mee omdat hij nog wat paperwork voor één van zijn auto's moest doen. Alagie kwam met de 4wheel van Yaya voorrijden. Rond 11.00 reden we weg. Het was redelijk rustig op de weg en al snel zaten we op de nieuwe weg via Jambangjelly. Yusupha ging niet mee dus we hoefden niet via het vliegveld te rijden. We waren betrekkelijk vroeg in Seyoni, het spreekuur was nog niet afgelopen. Even kort met de nurse gesproken. Het was die dag extreem druk op de health post, het kon nog wel een paar uur duren voordat de nurse vrij zou zijn. Ik had in het dorp nog wat andere zaken te doen. Ik besloot niet te wachten en de week erop (maandag, dinsdag), samen met Yusupha terug te komen. Yusupha is onze coördinator, het is fijn dat hij er dan ook bij kan zijn. Ik ga dit bezoek combineren met een afspraak met een vertegenwoordiging van het dorp. Vorig jaar hebben we gesproken over de vorming van een lokaal bestuur. Dit bestuur wordt onze tegenhanger in het dorp zal mee gaan denken over de toekomst van de health post. De namen voor het lokale bestuur zijn bekend en volgende week vindt de eerste meeting plaats. Omdat ik toch al in het dorp was kon ik al mooi een afspraak plannen via de secretaris van het Village Development Committee. Genoeg geregeld voor vandaag en nu weer terug naar Fajara. Bij thuiskomst mijn schoenen verwisseld voor mijn slippers en ready voor een fijne wandeling aan het strand. Even lekker uitwaaien want het was toch wel behoorlijk warm in Seyoni. Daarna een korte siësta en een verfrissende douche. Ik heb dit keer warm water. Normaal gesproken heb ik dat niet en dat is niet erg maar nu ik het wél heb, is dat toch erg lekker. Wat ga ik doen met het diner? Niet meer naar de buurman maar ik had ook geen zin om naar de Strip te gaan. Even ge-googled en gezocht op take-away. Het bleek dat de Clay Oven op een steenworp afstand van mijn huis ligt. Volgens google-maps was het zo'n 7 minuten lopen. The Clay Oven is een erg goed restaurant met een Indiase keuken. Ik hou erg van de Indiase keuken. Toen ik aankwam bij het restaurant leek het of deze nog gesloten was. Maar al snel bleek dat ik een beetje aan de vroege kant was, de keuken was gelukkig al wel open voor de take-away. Ik heb een lekkere curry met kip gekozen met daarbij een basmati-rijst. Door de basmati-rijst zaten geroosterde uien en champignons. Het was circa 10 minuten lopen naar huis. Het eten was nog loeiheet toen ik de bakjes opende. Lekker gegeten, nog even wat voorbereid voor de dinsdag en toen ging het lampje uit.

Dinsdagmorgen had ik een bezoek aan Tanka Tanka Psychiatric Hospital in Sukuta op het programma staan. Ik had een afspraak met de manager om een aantal zaken te bespreken en te bekijken. Volgende week woensdag komen twee medebestuursleden van Support Mental Health Care Tanka Tanka (SMHCTT) naar Gambia. Zij nemen het stokje van mij over wanneer ik naar huis ga. Het gesprek met de manager was tevens bedoeld als voorbereiding voor hun bezoek. Na het gesprek kreeg ik een rondleiding over het terrein. Als eerste gingen we naar de nieuwe vleugel. Deze vleugel is gebouwd met support van International Organization for Migration (I.O.M.) Deze organisatie zet zich o.a. in voor mensen die geprobeerd hebben om via de backway naar Europa te gaan. Zij hebben het niet gered en moesten weer terug naar Gambia. Zij hebben vaak (psychische) problemen. Vandaar dat I.O.M. de bouw van deze vleugel ondersteund heeft. De nieuwe vleugel is een paar weken geleden geopend en zag er perfect uit. Alles mooi betegeld, De leidingen van de douches in de muur verwerkt, de lampen in het plafond verwerkt. Dit alles om afbreuk zoveel mogelijk te voorkomen. I.O.M. had ook voor nieuwe bedden en matrassen gezorgd. De nieuwe vleugel is in gebruik als recovery area. De patiënten die hier verblijven zijn al behoorlijk ver in het behandelproces en de volgend stap is dat zij naar huis kunnen gaan. Daarna liepen we over het binnenterrein (the landscape) naar de keuken. Het binnenterrein ziet er slecht uit. Het is grillig, oneffen en heeft veel kuilen. In de regenperiode staat het bijna blank. Ook ligt er veel los materiaal zoals stenen ed. Niet erg veilig en erg nodig om onder handen te nemen. De wens is om het terrein te egaliseren en eventueel te verharden.

Afgelopen jaar heeft SMHCTT de verbouwing van de traditionele keuken ondersteund. Ik was erg benieuwd hoe het nu was in de keuken. Toen ik er in mei 2021 was, moest de verbouwing nog beginnen. Ik liep de keuken in maar vluchtte snel weer naar buiten omdat het niet te harden was vanwege de vele rookontwikkeling. De dames waren nu domoda aan het koken voor de lunch van die dag. Van rookontwikkeling was geen sprake meer. Er zijn nieuwe kookpunten met schoorsteenafvoer gemaakt en er is een ventilator in de muur gezet. Ik ben een poosje in de keuken geweest en dat was goed te doen. SMHCTT heeft vorig jaar november, via een sponsor, de aanschaf van twee gaskookpitten ondersteund. Deze gaskookpitten zijn nog niet in gebruik omdat er vanaf de koperen leidingen op de muur, rubberen slangen lopen naar de branders. Deze zullen op korte termijn vervangen worden door koper en dan is het veilig om ook deze kookpitten te gebruiken. We vervolgden de rondleiding over het terrein en het viel mij op dat er een muur gebouwd werd in het verlengde van de vrouwenvleugel. Het is de bedoeling dat de (kwetsbare) vrouwen hun eigen, afgescheiden gedeelte krijgen. Verschillende mensen hebben al een deel ondersteund. Er komt ook een aparte ontspanningsruimte en een ruimte voor bezigheidstherapie. Dit alles om de veiligheid van de vrouwen te kunnen garanderen. Een mooi project waar nog wel het nodige aan moet gebeuren én waarbij Tanka Tanka Psychiatric Hospital nog de nodige hulp kan gebruiken.

Ik heb op de heenreis een dame ontmoet die zich inzet voor verstoten en te vondeling gelegde kinderen. De kinderen worden te vondeling gelegd omdat ze niet gewenst zijn óf omdat er niet voor gezorgd kan worden. Soms liggen de kleine baby's in een vuilnisbak of in een tuin. Een paar weken geleden is een kleine baby gevonden op de grote vuilnisbelt tegenover S.O.S. Child Village in Bakoteh. De vondelingen worden naar het politiebureau gebracht waar een social welfareworker aanwezig is. Daarna gaan de vondelingen naar de Government Shelter in Bakoteh. Deze shelter is gevestigd op het terrein van een jeugdgevangenis. Er wordt geprobeerd om de familie te achterhalen óf een adoptie te regelen. In beide gevallen is dit niet makkelijk. Het is de bedoeling dat de kinderen maar maximaal 6 maanden blijven. De meesten zitten er veel langer omdat er geen ander alternatief is. Ik heb een rondleiding gehad in het gebouw waar de allerkleinsten opgevangen worden. De opvang is primitief, het eten (als het er al is) is erg eenzijdig. Er is niet veel aandacht voor deze kinderen. Er staan nog twee gebouwen op het terrein. Daar worden de oudere kinderen opgevangen. Een paar weken terug zijn een aantal jonge meisjes binnengebracht. Ze werden vastgehouden in Serekunda en daar misbruikt. Zo heb ik nog veel meer trieste verhalen gehoord. Ik had een koffer met mutsjes en dekentjes bij me. Het Dames Gilde uit Ulft is altijd fanatiek aan het breien. De baby's in de opvang hebben het s' nachts koud. Het mooie breiwerk van de dames was daarom erg welkom en kwam goed terecht in de Government Shelter. Die avond ben ik niet meer weggeweest. Ik had nog wat in huis voor het eten én ik moest de volgende morgen redelijk op tijd op want ik had een trip naar de North Bank op het programma staan.

Woensdag samen met Yaya naar de North Bank geweest. Stichting Buganala heeft in Njawarra het dak laten renoveren van een teachershome. De teachers komen vaak van de andere kant van de rivier. Ze verblijven door de week op de North Bank en in het weekend gaan ze naar huis. Yaya was rond 08.45 bij mijn appartement. Het was niet echt druk op de weg en rond 09.30 waren we bij de haven in Banjul. Yaya liet zijn 4wheel in Banjul staan. Hij heeft daar, net als andere touristdrivers een bewaakte parkeerplaats. Het is duur om de 4wheel mee te nemen én je moet erg lang wachten totdat er plaats is. Ga je te voet over dan is er altijd plaats op de ferry. Toen we aan kwamen lopen lag de ferry al op ons te wachten. We moesten alleen nog even tickets kopen. Een ticket kost voor een voetganger Dal 25 per persoon. Voor de 4wheel hadden we dal 600 moeten betalen (en dan ook weer op de terugweg). Snel door naar de ferry om op te stappen. Helaas vond de ferry dat hij al moest vertrekken zonder ons. Dan maar de volgende. Yaya had nog geen ontbijt gehad dus hadden we mooi even tijd om Banjul in te lopen voor een breakfast. Do you want too vroeg Yaya? Het zag er uit als runderbraadvlees met uien en kruiden. Het bleek hart te zijn. Ik had al ontbeten voordat ik die morgen wegging maar mocht ik nog enige drang tot breakfast gehad hebben, dan was deze nu wel weg. We zaten te wachten bij de afvaart van de ferry. Nog even gebeld met het thuisfront via de video van whatsapp. Op dat moment kwam net onze ferry er aan. Het thuisfront nog even mee laten genieten met de chaos van het off- en onloaden van de ferry en toen zelf aan boord gegaan. Het was niet druk op de ferry en al vrij snel ging de ferry van wal. We zaten op de 'Kunta Kinteh', een ferry die in Nederland al heel wat vaar-uren gemaakt had. Maar de ferry ging redelijk snel richting Barra aan de overkant van het water. In de verte zagen wij de 2e ferry net vertrekken in tegengestelde richting. Kort voordat we aan konden meren passeerde ons de 'Kanilai', de varende evenknie van de 'Kunta Kinteh'. Het off-loaden in Barra ging lekker vlot ondanks de grote massa aan auto's, vrachtauto's, mensen, goederen en vee die de ferry moesten verlaten.

Nu op zoek naar een taxi. Zoals ik al schreef is het duur en tijdrovend om de eigen auto mee te nemen naar de North Bank. We liepen wat van de haven af omdat daar de taxi's een stuk goedkoper zijn. We kwamen op een immense vlakte achter de local market. Daar kleurde het groen-geel van alle local taxi's. We vonden al snel een taxi die er betrouwbaar uitzag. We konden instappen nadat we de prijs afgesproken hadden. Ik zag een ventje van een jaar of 16 met de sleutels in de hand lopen. Ik dacht dat hij deze af zou geven aan de wat oudere man waarmee Yaya over de prijs had onderhandeld. Maar dat ventje van een jaar of 16 bleek onze chauffeur te zijn. I want to see his drivers license first zei ik tegen Yaya. Het ventje van een jaar of 16 bleek een rijbewijs te hebben en ook nog eens 20 jaar oud te zijn. De wat oudere man begon te lachen en zei: Not all drivers are big! Ik denk dat ik niet de enige was die aan de leeftijd van het ventje twijfelde. Het ventje heette Yusupha en reed heel keurig en beheerst. Vanaf Barra reden we naar Kerewan en in Kerewan namen we de 3e afslag op de turntable. Na circa 20 minuten en drie dorpen verder zagen we een bord met 'Njawarra' in de berm staan. Vanaf Barra is het ongeveer 60 kilometer en de rit duurt zo'n 60 minuten.

Ik had weinig aanknopingspunten voor het vinden van de school. Maar één ding wist ik zeker, er moest een teachershome staan met een nieuw dak er op. Al vrij snel lag er aan de rechterkant een school. Het was de Njawarra Lower Basic School. We liepen het terrein op en twee mannen waren aan het schilderen. Onze eerste vraag was of er nog meer scholen in Njawarra waren. Deze vraag werd negatief beantwoord. Dat is mooi want dan was dit de juiste school. Ook nog gevraagd naar de verbouwing van het teachershome, toen werd er gewezen op een gebouw met een nieuw dak. Dat was het teachershome! De school was dus vrij snel gevonden. Eén van de mannen bracht ons naar het hoofd van de school. Na een kort gesprek kregen wij een rondleiding op de school. Hij wees op een redelijk nieuw gebouw welke tot stand gekomen was via MRC Nederland. Daarna een rondje langs de kapotte en provisorisch gerepareerde omheining. Het hoofd van de school vroeg daar aandacht voor. Hij leidde ons natuurlijk niet voor niets rond want er moest best nog wel veel gebeuren. De toiletten waren wél nieuw maar er waren er te weinig voor de ruim 200 kinderen en de meisjes en jongens konden niet apart naar het toilet, het zat in één gebouw. Volgende gebouw in de tour was een teachershome waar nog niets aan gebeurd was. Het was een slecht en een beetje vervallen gebouw waar volgens het schoolhoofd hoognodig wat aan moest gebeuren evenals aan de toiletten die er achter lagen. Dit gebouw deed nu dienst als opslagruimte. Toen kwamen we eindelijk aan bij het teachershome wat we graag wilden zien, namelijk die met het nieuwe dak. Er zat inderdaad een nieuw dak op wat er overigens keurig uitzag. Er moest verder nog wel aan het gebouw gebeuren voordat het weer een teachershome zou zijn. Ik heb met de headmaster de contactgegevens uitgewisseld en nog wat foto's gemaakt bij het bord van de school. Ik heb ook zijn verwachtingen met betrekking tot mijn bezoek sterk getemperd want volgens mij zag in mij/ons een potentiële sponsor voor de verdere renovatie van de gebouwen op het schoolterrein.

Yusupha had geduldig op ons zitten wachten in zijn taxi. Hij bracht ons op een fijne manier weer richting Barra. In de buurt van Berendeng stond het ineens stil op de weg. Accident zei Yususpha. Iedereen moest natuurlijk kijken, ramptoerisme is schijnbaar geen typisch Nederlands fenomeen. Toen alles weer een beetje begon te rijden bleek dat een gele' gele' (een (Mercedes)bus met veel mensen er in) met passagiers zich in een vrachtwagen geboord had. Ik zag de cabine van de bus, het was onmogelijk dat daar nog iemand goed uitgekomen was. De ambulances kwamen ons al tegemoet toen we verder richting Barra konden rijden. We kwamen in de haven aan, kochten weer tickets voor de ferry en nu wachten. Na zo'n 10 minuten zagen we in de verte de ferry al aankomen. De ferry meerde aan en na het gebruikelijke ritueel van off- en onloaden konden wij de ferry oplopen. We gingen zitten op het bovendek aan de voorkant. Onder ons reden de auto's de ferry op. We zagen ook twee ambulances als eerste de ferry oprijden. Dat waren de ambulances die bij het ongeluk waren geweest. Het bleek dat de vrachtwagen met pech op de weg stond en niet gemarkeerd was. De chauffeur van de gele' gele' zag dat te laat en boorde zich in de vrachtwagen. Vier personen zijn verongelukt en een vijfde is gestorven omdat de trip met de ferry te lang duurde. We hadden vanaf het bovendek het zicht op de beide ambulances. Best een luguber idee omdat we wisten dat in één van de ambulances de verongelukte slachtoffers lagen. De ambulances stond op de voorste rij maar toen de ferry aanmeerde stond een hele groep voetgangers te dringen voor de ambulances. Het duurde daarom nog even voordat de ambulances weg konden rijden (ze gebruikten hun sirenes en zwaailichten maar niemand die zich daar iets van aantrok terwijl iedereen op de ferry wist wat er gebeurd was). We liepen de ferry af en al vrij snel reden wij Banjul weer uit. In plaats van de nieuwe weg te nemen, reed Yaya via de oude Cape Point weg terug naar Fajara. Hierdoor liepen we druktes mis van de nieuwe weg. Het was een leuke trip, tevens indrukwekkend en lang. Ongeveer 45 minuten naar Banjul, ook zo'n periode op de ferry. Ruim een uur naar Njawarra, een uurtje op de school en dan weer terug. Die avond dinner at home. Ik had nog een portie Bolognese in de vriezer. Morgen weer een dag!

Donderdag had ik iets gepland waar ik mij al langer op verheugd had. Een bezoek aan de Marabout in Gunjur! Het is de voormalige Marabout van het mental home in Busura. Na problemen met de familie in 2018 was hij verhuisd naar Gunjur. Zijn halfbroers en oom namen zijn taken over maar dat was geen succes. De patiënten liepen weg en bleven weg omdat er geen (goede) verzorging was. Uiteindelijk waren er helemaal geen patiënten meer in het mental home in Busura. Daardoor was Stichting Huis van Marabout - Gambia genoodzaakt om te besluiten de samenwerking met Busura stop te zetten. Voorlopig is de stichting toen alleen doorgegaan met de ondersteuning van de Health Post in Naneto Seyoni. Tijdens de reis van maart 2020 zouden we samen met Ebou een doorstart gaan maken in Gunjur. Helaas zette COVID een streep door de rekening.

Afgelopen november heb ik geprobeerd om Ebou te bereiken maar niemand had zijn telefoonnummer en niemand wist precies waar hij in Gunjur woonde. Afgelopen week had ik het geluk dat ik zijn telefoonnummers kreeg. Hij zat zowaar op whatsapp. Ik heb hem een bericht gestuurd en al een paar uur later kreeg ik een voice-message van hem. Woensdag een afspraak gemaakt en donderdag kon ik al bij hem terecht. Ebou woont in Gunjur in een gehuurd pand. Hij heeft een stuk grond gekregen in de buurt van zijn huis. Hij gaat daar een compound bouwen met woonruimte voor zijn gezin en opvangruimtes voor mental patients. Hij houdt zich nog steeds bezig met de behandeling van mental patients. Hij had 3 ruimtes waar de patients konden verblijven maar heeft er nu nog maar 1. Hij moest 2 ruimtes afstaan omdat er een andere familie in de compound kwam wonen. Op het moment dat ik er was, lag er 1 mannelijke patiënt aan de ketting. Deze patiënt leek behoorlijk verward. De overige patiënten komen bij hem aan huis en worden behandeld. Zij worden de gehele dag verzorgd, ook met voeding en gaan daarna weer naar huis. Ze kunnen helaas niet blijven omdat er geen ruimte is. Ebou en zijn familie moeten hier uiteindelijk weg maar ze mogen blijven zo lang de nieuwe compound gebouwd worden. Ebou heeft een stuk grond gekregen van 24 x 18 meter en waarschijnlijk wordt dit 24 x 22 meter. Hij wil een huis bouwen voor zijn gezin en een aantal ruimtes voor de patiënten. Ze hadden al een hele stapel blokken gemaakt en binnenkort begint de bouw. Ze doen het allemaal zelf en de middelen zijn beperkt. Er ligt wel enige druk want uiteindelijk moet hij uit zijn huidige huurhuis. Maar hij heeft de toezegging dat hij voorlopig nog mag blijven wonen. Ik heb aangegeven dat we op kleine schaal weer willen beginnen met de ondersteuning en dit langzaam naar een hoger niveau willen brengen. Vooral voeding was op dit moment een probleem. Wanneer de patiënten de hele dag in zijn compound zijn, dan worden zij ook gevoed. Ik ga Ebou weer connecten met Yusupha en laat Yusupha inventariseren wat er nodig is. En dan op kleine schaal weer beginnen. Yusupha was er vandaag niet bij want de vrouw van zijn neef was overleden en hij moest daarom thuis zijn. Ik spreek Yusupha komende maandag en dinsdag. Ik heb op maandag nog een gesprek met Petero en op dinsdagmiddag komt het nieuwe dorpsbestuur bij elkaar voor een vergadering.

Ik was blij dat ik Ebou gevonden én gesproken heb. Hij is nog steeds even enthousiast bezig met de behandeling van mental patients, zij het op beperkte schaal omdat er haast geen opvang is. Hij is de zevende generatie in zijn familie ie de mental patients behandelt en wil dit zeker voortzetten. Mensen weten dat hij dat doet komen van overal en nergens naar zijn huis. Hij doet alles wat op dit moment binnen zijn mogelijkheden ligt. Hij was erg blij met het hernieuwde contact. Ik heb aangegeven dat we eigenlijk van onderaan weer moeten beginnen en dat de middelen beperkt zijn maar we gaan doen wat mogelijk is. Ebou gaf aan, ook zouden we niets kunnen doen, hij erg blij is met het herstelde contact. Ik ga dit ook bespreken met Yusupha zoals ik al aangaf. Yusupha neemt dan contact op met Ebou om te kijken wat er allemaal moet gebeuren. Daarna ga ik kijken wat we nu al kunnen doen en plan maken voor de zaken die we (nog) niet kunnen doen. Uiteindelijk is de stichting destijds voor deze mensen opgericht. Ik weet niet hoe het allemaal gaat lopen maar ik ga zeer zeker proberen om, samen met Ebou, weer opvang mogelijk te maken. Voldaan reden we weer terug naar Fajara.

Vrijdag een bezoek gebracht aan de craftmarket in Bakau. Wat rond gesnuffeld naar leuke en mooie spullen die ik kan gebruiken voor www.kuiranto.nl. In de buurt van de craftmarket zit een shop waar ze o.a. kleding verkopen, Yaws Creations. Tijdens de Spring Bazaar van afgelopen zondag had ik een stand van hen gezien. Zij hadden ook leuke lopers voor op tafel. Ik heb deze toen niet gekocht maar had wel een kaartje meegenomen. Vrijdagmorgen voor vertrek even gebeld maar de verkoopster was ziek en de shop zou maandag weer open zijn. Dan alleen maar even naar de craftmarket, ik zit dichtbij dus maandag ga ik naar Yaws Creations. Op de craftmarket nog wat mooi spullen gekocht. Nu tijd voor een fijne strandwandeling. Die avond uit wezen op Cape Point bij restaurant Calypso. Een fijn restaurant met een mooie kaart. Je zit op verhoogde terrassen in de tuin. De zitjes hebben een rieten dak. Uitzicht op het strand en de oceaan bij Cape Point. Zeker wanneer het donker wordt is het zeer sfeervol. Een Kingfish van de grill met mediterrane groenten en rijst, erg lekker! Nog even nagenieten van de sfeer en weer terug naar Fajara.

Zaterdagmorgen kreeg ik twee vrijwilligers uit Nederland op bezoek. Zij deden vrijwilligerswerk bij een school en een kliniek in Tanji. Vorige week kreeg ik een vriendschapsverzoek van één van hen via Facebook. Nieuwsgierig geworden bekeek ik haar profiel en zag dat ze ook in Gambia was en dat ze uit Azewijn kwam, niet ver bij Doetinchem vandaan. Ik heb contact met haar gezocht het bleek dat zij één van de studenten van het Isala College uit Silvolde was, en in 2018 met de eerste groep naar Gambia was geweest. Ik heb destijds een workshop Gambiaan koken gegeven aan deze groep en daar had zij ook aan meegedaan. We maakten een afspraak voor zaterdagmorgen bij mij aan huis. Ze kwam samen met een andere vrijwilligster, afkomstig uit Groningen. We hebben leuke gesprekken gehad over Gambia en wat we daar allemaal tegenkomen en meemaken. Was een gezellige ochtend. Ik was die ochtend al aan dit verslag begonnen en stond op het punt om er mee verder te gaan toen mijn telefoon ging. Het was de dame van Yaws Creations, ze was weer beter en de shop was de hele middag open. Ik ben meteen naar Cape Point vertrokken waar de shop zit. Ik wist niet precies waar maar ik moest op de turntable in Bakau/Cape Point de 1e afslag nemen en dan was ik er bijna. Toen ik op dat punt was, heb ik de dame gebeld en de telefoon aan de driver gegeven. De shop was toen snel gevonden. Het was hoofdzakelijk kleding dat er verkocht werd. Gelukkig had ze ook nog de tafellopers die ik zo mooi vond. Ik heb er twee gekocht. Ze had ook nog leuke servetringen van hout maar die waren redelijk prijzig. Ik probeer het later op craftmarket nog wel een keer. Straks ga ik naar de Strip om daar nog wat rond te snuffelen en voor dat ik terug ga, neem ik wat takeaway mee bij Figaro's. Figaro's zit op de hoek van de Strip, net naast de craftmarket. Zondag nog niets gepland maar wat niet is, kan nog komen. Maandag en dinsdag, beide dagen naar Seyoni, lekker bezig!

Zondag een lazy day. Begonnen met een heerlijk ontbijt. Alleen voor het ontbijt moest ik dit keer wat meer moeite doen. Normaal gesproken loop ik naar de local shop voor mijn verse senfou, canned beef en fresh eggs. Maar zaterdag is de Ramadan begonnen en mijn local shop zit dicht. Verderop zat ook nog een local shop maar deze had nog geen senfou vanwege . . . . Ramadan! In de avond is er pas klandizie voor o.a. de broden, de broden komen dan ook niet eerder omdat deze na een dag liggen niet echt vers meer zijn. No problem, een eindje verderop zit Discount, een supermarkt van een Indiase familie. Ze hebben niet het lokale brood maar wél ander brood. En dat is ook prima. Na mijn wandeling die wat langer dan gepland was, eitje gekookt en een kop thee gezet. Lekker relaxed ontbeten op mijn balkon, in de vroege ochtend zon tegen een decor van wuivende palmen en ruisende golven (another day in paradise). Nu tijd voor een fijne strandwandeling. Het is wat drukker op het strand dan op een door de weekse dag. Veel jongens zijn aan het sporten. Op veel plekken wordt gevoetbald, andere zijn druk bezig met gymnastische oefeningen. Na de wandeling heb ik Karafa gebeld want ik moest nog een extra koffer hebben. Ik had vorige week zondag in Fajara op de Spring Fair twee cooking bags gekocht. Een kennis van mij wilde er ook graag twee hebben. Vorige week maandag heb ik op de terugweg van Naneto Seyoni een stop in Brusubi gemaakt waar de shop en het naaiatelier van BuzzWoman zit. De kleermaker was daar druk aan het naaien aan de bags en er waren er nog genoeg op voorraad. De cooking bags zijn vrij groot en wegen zo'n 3 kilogram per stuk. In mijn eigen koffer kon er hooguit één. En in laten pakken in stevig papier was geen optie want dan was het onmogelijk om te dragen, samen met mijn rugzak én mijn koffer. Ik ga komende vrijdag terug met de trein en ook daar is zo'n grote baal van papier niet echt handig. De oplossing: op zondagmiddag naar de markt in Serekunda om een groot koffer te kopen. Normaal gesproken is het een crime om Serekunda in en uit te rijden ronde de markt, op zondag verwachtte ik dat het rustiger zou zijn. Karafa stond om 12.00 bij mij voor de deur en even later reden we al op de markt van Serekunda. Alleen het parkeren was een probleem. Ik stapte alvast uit bij een kraam met grote koffers. Al snel was een geschikt exemplaar gevonden. Even praten over de prijs en even later liep ik met mijn nieuwe (grote) aanwinst over markt, zoekend naar de plek waar Karafa geparkeerd had. Dat ging allemaal lekker vlot. In de auto gestapt en nu weer naar huis. Dat ging helaas wat minder vlot. Rond de markt in Serekunda worden de wegen opgeknapt en er zijn dus een aantal wegen afgesloten. Iemand kwam daar te laat achter en reed daarom maar een éénrichtingsweg in, helaas van de verkeerde kant. Het zijn vrij smalle wegen tussen de kramen door zelfs als er maar één richting gereden wordt. Het verkeer liep helemaal vast. De spookrijder moest keren op die smalle weg, want amper ging. Intussen was tijdens het keer-proces van de spookrijder, uit een andere zijstraat, een grote vrachtwagen de weg opgereden. Toen was de chaos helemaal compleet en duurder het wel eventjes voordat alles weer aan het rijden was. Positieve van het hele verhaal was dat wanneer ik op maandag was gegaan de drukte nog veel en veel groter zou zijn geweest. Ik had nu mijn extra koffer. Op de terug nog wat boodschappen gedaan op Kairaba Avenue bij Kairaba shopping Center. Ik had nog van alles in huis. Ik had in gedachte om wat met kipfilet te doen. Maar waarschijnlijk omdat het zondag én Ramadan was, was er geen vers vlees. Ik heb nog in de diepvries gekeken maar dat vond ik niet echt geweldig. En daarmee bedoel ik de staat van de diepvries (zag er niet zo fris uit) én de staat van het ingevroren vlees (dat er ook niet zo fris uitzag). Uiteindelijk een paar blikjes tonijn meegenomen en daar iets moois en lekkers van gemaakt. Foto's en recept staan al op mijn website: www.kuiranto.nl/creatief-met-tonijn. Was erg lekker. Nog even wat uitgebuikt en aansluitend een wandeling naar het strand.

Maandag naar de medische post samen met Yusupha voor overleg met de verpleegkundige en aansluitend een bijeenkomst met de dorpsraad. Ik hoefde niet zo vroeg in het dorp te zijn want tot 12.00 was het spreekuur. Daarom kwam die ochtend eerst de aannemer bij op bezoek in Fajara. De medische post wordt aangesloten op het elektranet en de waterleiding van de medische post én de school van Stichting Buganala worden aangesloten op de plaatselijke put omdat NAWEC geen water kan leveren. Er gaat een pomp in de put en deze pompt het water op naar een opslagvat en van daar uit heeft de medische post en de school water. Ik heb met de aannemer wat zaken doorgenomen. Hij is nu nog druk in het ziekenhuis van Banjul maar tegen het einde van de Ramadan zijn wij aan de beurt.

Toen was het tijd om naar Naneto Seyoni te gaan. Eerst via Busumbala om Yusupha op te halen en daarna via Brikama verder richting de zuidgrens met Senegal. Het was die dag niet druk geweest, we konden meteen aan de slag. De dagelijkse gang van zaken besproken, nog wat verder gekeken naar de toekomstige plannen en wat wensen uitgewisseld. Aansluitend had ik een gesprek gepland met het beoogde lokale bestuur. We willen graag dat er vanuit het dorp ook een bestuur is dat meedenkt over de (toekomst van) de medische post. Naar aanleiding van mijn bezoek van november 2021 waren er aantal mensen vanuit het dorp bereid gevonden om zitting te nemen in het lokale bestuur. De opzet van deze dag om deze mensen allemaal persoonlijk te ontmoeten maar dat liep wat anders. De afspraak stond eerst op een ander tijdstip. Yusupha zou later die dag moeten werken dus was het tijdstip vervroegd. Daar ging het even mis in de communicatie. De secretaris had niet iedereen op de hoogte gesteld en toen puntje bij paaltje kwam, was hij er zelf ook niet. Hij bleek nog ergens in de bush te zijn en had zich vergist in de tijd. Een aantal leden waren ziek of bezig met zaken rond de Ramadan. Het werd een vergadering in klein comité. Dat verliep prima, we konden bespreken wat besproken moest worden. We krijgen toestemming van het dorp om met een Moringa-boomgaard te beginnen. De Moringa heeft voedzame en heilzame bladeren en vruchten. Het dorp gaat de boomgaard realiseren en onderhouden. Het wachten is nog op water uit de put, daarna gaat het van start. De bouw van de kraamkamers door het dorp vordert, weliswaar langzaam maar het gaat vooruit. Nog wat gesproken over het functioneren van de medische post en afgesloten met een wederzijds goed gevoel over onze samenwerking.

Dinsdag ben ik nog even terug geweest naar de shop in Cape Point/Bakau waar ik de placemats, servetten en lopers voor www.kuiranto.nl gekocht heb. Ik heb dit gekocht bij Yaws Creations. (Mode)ontwerpster Awa Conteh is al sinds 2007 actief met het ontwerpen van o.a. kleding. Een paar jaar geleden is een kennis van haar overleden aan kanker. Sindsdien steunt zij de stichting die daarna is opgericht voor de bewustwording en informatie over kanker zodat dit o.a. in een vroeg stadium ontdekt en behandeld kan worden. Yaws Creations doneert 5% van de omzet aan deze stichting (#Fashion4Cancer). Ik wilde nog wat extra servetten en placemats hebben, vandaar mijn extra trip op dinsdag naar Yaws Creations. Ik wilde bij mij nieuwe servetten ook mooie nieuwe servetringen hebben. Ik had deze al gezien op de Spring Fair maar ik vond deze niet mooi én te duur. Tijdens mijn strandwandeling op zondag had ik een bezoek gebracht aan de craftmarket van Fajara. Deze ligt aan het strand en op ca. 20 minuten lopen van mijn appartement. In eerste instantie vond ik daar niets. Ik liep één van de kramen binnen en raakte in gesprek met de houtsnijder. Hij kon de servetringen voor mij maken en ook nog voor donderdag, mijn vertrek. Een leuk gesprek gehad met houtsnijder Moses, de bestelling gedaan en al een deel aanbetaald. Ik liep zondag weer terug over het strand toen iemand mijn naam riep. Moses rende achter mij aan om te vertellen dat ik 100 dalasi te veel aanbetaald had. I want to be honest with you, was zijn oprechte verklaring. Ik zou de servetringen woensdagmorgen op kunnen halen maar toen ik dinsdag terugkwam van Yaws Creations, belde Moses dat de ringen al gereed waren. Meteen door naar de Fajara Craft Market om de ringen op te halen. Ze waren iets groter en grover dan de bedoeling was maar het was wél een mooi stukje houtsnijwerk.

Woensdag de laatste volle dag in Gambia. Die morgen rustig ontbeten op mijn balkon en aansluitend natuurlijk een mooie strandwandeling. Ik had verder niet zo veel op het programma staan. De wasmachine een paar keer gedraaid want alle handdoeken en beddengoed wilde ik schoon achter laten. Ik had een aantal spullen opgemaakt in het appartement dus een bezoekje aan Marouns om het e.e.a. aan te vullen. Die middag zouden twee medebestuursleden van Support Mental Health Care Tanka Tanka arriveren in Gambia. Hun vlucht had een behoorlijke vertraging. Via de whatsapp kreeg ik op een gegeven moment dat zij in het hotel en we spraken af om 1930 in de lobby van het hotel. We liepen daar de Strip op, op zoek naar een restaurant. We kwamen terecht bij GeTe, een restaurant van een Nederlander die al lang in Gambia is. Ik kende het restaurant wel maar had er nog nooit gegeten. Het was een restaurant met een kleine maar goede kaart. We hebben goed en lekker gegeten. Daarna nog even bijgepraat over mijn afgelopen twee weken en de plannen voor de komen de 10 dagen van mijn medebestuursleden. In het begin was het gesprek goed te voeren tot op het moment dat er iemand begon te zingen, althans een poging deed. De muziekkeuze was nog niet zo slecht (Springsteen, Hiatt e.d.) op een song van Eddy Wally na. De muziek van de muziekband die hij afspeelde, terwijl hij meezong, was ook van goede kwaliteit. Het was alleen jammer dat hij er doorheen 'zong'. Hij liep tijdens het zingen door het restaurant maar dat had ik niet in de gaten. Ik vertelde net tegen de anderen dat ik de muziek wel mee vond vallen maar dat ik het jammer vond dat hij er doorheen 'zong'. Op dat moment stond hij pal achter mij te zingen en liep snel door. Ik zei mijn opmerking in het Nederlands en de 'zanger' was van Nederlands of Belgische origine. Ben bang dat hij wat van mijn opmerking meegekregen heeft. Na het diner hebt ik de laatste spullen in mijn koffer gepakt en ben gaan slapen.

Donderdagmorgen werd ik rond 09.00 door Yaya opgehaald. Ik moest voor 12.00 inchecken en om 13.15 was het vertrek gepland. Doordat het soms onvoorspelbaar druk kan zijn op de wegen, wilde ik op tijd inchecken. De reis richting het vliegveld liep voorspoedig en om 10.45 zat ik al in de vertrekhal. Leuk in gesprek geraakt met een medereiziger, de tijd tot aan het boarden ging snel. Toen ik in het vliegtuig kwam, was mijn gereserveerde stoel al bezet. Deze vlucht maakte een stop op Kaap Verdië. Na de stop kon ik mijn eigen stoel innemen. De vlucht naar Kaap Verdië duurde zo'n uur en twintig minuten. En gedurende de gehele vlucht was een klein kind erbarmelijk aan het krijsen. Niet omdat ze ergens last van had maar omdat ze dat gewend was. Om zo de aandacht te krijgen. De ouders deden geen enkele moeite om het kind tot bedaren te krijgen, waarschijnlijk omdat ze dat nooit deden (vandaar dat het kind maar door bleef gaan). Ik keek om en ze zaten op 'mijn' stoel die ik gereserveerd had én na de stop zou krijgen. Eén ding was dus zeker, de ellende zou 'maar' een uur en twintig minuten duren, ze waren op weg naar Kaap Verdië. De landing was volgens planning en eerst moesten de gasten voor Kaap Verdië er uit. Op het moment van uitstappen bleek het krijsende kind toch stil te kunnen zijn en keek rond met een voldane blik (zo van: ik heb weer mooi de boel getraineerd). De passagiers met eindbestemming Amsterdam moesten ook uitstappen omdat het vliegtuig schoongemaakt werd. Kaap Verdië beschikt sinds al een aantal jaren over een gerenoveerd en modern vliegveld. Het is daar prettig toeven tijdens een stop. De stop was van een korte duur en al vrij snel klonk de oproep om weer te boarden. Ik nam mijn gereserveerde plaats in en naast mij blijf het verdacht lang leeg. Ik heb dat wel vaker en net wanneer ik mij begin te verheugen op een rij stoelen voor mijzelf, komen er toch nog mensen naast mij zitten. Maar dit keer niet!! De heel achterste rij alleen voor mij, wat een luxe. Eerst een film, daarna lekker liggen en de oogjes dicht. Daarna de laptop gepakt en gaan schrijven. Ik had na zaterdag niets meer geschreven althans geen grote verhalen (wel wat foto's gepost op Facebook en Instagram en www.kuiranto.nl bijgewerkt). Beentjes op de bank, laptop op schoot en typen maar. Heerlijk relaxed. Geschatte aankomsttijd was rond 00.00, wat eerder dan gepland vanwege een redelijke rugwind. Ik zou eerste de nacht in Amsterdam blijven maar toen ik het schema van de treinen bekeek, zou het wachten op Schiphol maar een paar uur zijn. De eerste trein van de vrijdagmorgen vertrok al om 04.03. En dat zou ik uiterlijk rond 07.00 vrijdagmorgen weer in Doetinchem zijn.

Why do all good things come to an end? daar begon ik mee. Volgens mij is dit een deel uit een song van Nelly Furtado van een aantal jaren geleden. Dit was zo'n beetje het gevoel dat ik had toen ik het grootste gedeelte van dit verhaal in het vliegtuig zat te schrijven. Deze reis (good thing) is nu bijna afgelopen. Het was een drukke reis met veel op het programma. Eigenlijk alles wat ik gepland had, heeft ook plaatsgevonden. En natuurlijk weer ten volle genoten. Van mijn mooie appartement, van de mensen die ik ontmoet heb, van het weer en het strand, van iedereen die met ons samenwerkt in Gambia. Kortom, het was weer fantastisch!!!